Wprowadzenie

Transport substancji w komórkach nabłonków, skurcz komórek mięśniowych, przekazywanie impulsów przez komórki nerwowe, wydzielanie licznych hormonów i innych substancji zależą od różnicy ładunków elektrycznych między wnętrzem a otoczeniem komórki. Ta różnica ładunków po obu stronach błony komórkowej, czyli potencjał spoczynkowy komórek organizmu odgrywa kluczową rolę w licznych funkcjach komórek, tkanek i narządów.¹ Odpowiedni ładunek elektryczny utrzymywany jest dzięki odpowiedniemu gradientowi jonów. Potas jest jonem wewnątrzkomórkowym. Dziewięćdziesiąt osiem procent tego pierwiastka jest zmagazynowane wewnątrzkomórkowo. Głównym rezerwuarem potasu są mięśnie poprzecznie prążkowane (75%), wątroba (7-8%), erytrocyty i kości. Tylko 10% potasu znajduje się w przestrzeni zewnątrzkomórkowej, z czego 1% w osoczu.^2,3 Wewnątrz miocytów stężenie potasu jest około 30 razy większe niż w płynie zewnątrzkomórkowym. Taka znaczna różnica stężeń jest uzyskiwana dzięki aktywnemu transportowi przez pompę sodowo-potasową (Na+K+ATP-aza): z wnętrza komórki są usuwane 3 jony sodowe, a transportowane do wnętrza jednocześnie 2 jony potasowe. W ten sposób wnętrze komórki uzyskuje ładunek ujemny. Jony potasowe wydostają się na zewnątrz komórki zgodnie z gradientem stężeń przez tzw. kanały potasowe. Ponieważ stężenie potasu na zewnątrz komórek jest znacznie mniejsze, to właśnie zmiany tego stężenia decydują o potencjale spoczynkowym komórki. Zwiększenie stężenia jonów K⁺ w płynie pozakomórkowym prowadzi do depolaryzacji komórki, a zmniejszenie stężenia jonów K⁺ w płynie pozakomórkowym prowadzi do repolaryzacji komórki.^1,3 Jest to kluczowy mechanizm zdolności do pobudzenia komórek i przewodzenia impulsów, np. we włóknach nerwowych i w mięśniach.

Utrzymanie homeostazy potasu w przestrzeni pozakomórkowej ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania pojedynczych komórek oraz dla integracji czynnościowej układów nerwowego, mięśniowego i wydzielniczego. Najważniejsze znaczenie dla homeostazy potasu mają nerki. Ilość wydalanego potasu zależy od filtracji kłębuszkowej, reabsorpcji cewkowej i aktywnego wydalania. Większość potasu z przesączu pierwotnego przefiltrowanego w kłębuszku ulega wchłanianiu w kanaliku bliższym przy udziale pompy sodowo-potasowej. W ramieniu zstępującym pętli Henlego potas jest wydzielany do światła kanalika ze względu na jego duże stężenie w śródmiąższu, a w ramieniu wstępującym wchłaniany ponownie przy udziale kotransportera Na-K-2Cl. Na aktywność i liczbę kanałów sodowych i aktywność Na-K-ATP-azy mają wpływ mineralokortykosteroidy.^3-5