Wyrzynanie zębów mlecznych jest procesem fizjologicznym, modyfikowanym w głównej mierze przez czynniki genetyczne. Proces wyrzynania obejmuje długotrwałe, bardzo dynamiczne zmiany zachodzące zarówno przed, jak i po ukazaniu się zęba w jamie ustnej, dotyczące samego zęba oraz tkanek otaczających.

Wprowadzenie

Wyrzynanie zębów jest procesem fizjologicznym, niezwykle złożonym, uzależnionym od czynników genetycznych, paragenetycznych i środowiskowych. Panuje pogląd, że geny są odpowiedzialne w ponad 70% za przebieg erupcji zębów. Znaczenie roli kodu genetycznego w wyrzynaniu zębów siecznych mlecznych zostało potwierdzone w badaniach Hughesa i wsp. Autorzy ci uznali jednocześnie, że rola czynników środowiskowych jest znikoma.¹ Częste występowanie zaburzeń ząbkowania w zespołach genetycznych wydaje się potwierdzać tę hipotezę. Erupcja zębów, uważana za zjawisko fizjologiczne, w przypadku wystąpienia zaburzeń może być pierwszym widocznym klinicznie objawem patologii ogólnoustrojowej. Konieczne zatem wydaje się monitorowanie procesu ząbkowania u dziecka zarówno przez lekarzy rodzinnych, pediatrów, jak i pedodontów. Proces wyrzynania obejmuje długotrwałe, bardzo dynamiczne zmiany zachodzące zarówno przed, jak i po ukazaniu się zęba w jamie ustnej. Dotyczą one samego zęba oraz tkanek otaczających. W przebiegu erupcji wyodrębnia się trzy etapy: etap wewnątrzkostny – przed ukazaniem się zęba w jamie ustnej, etap penetracji błony śluzowej – ząb jest wyczuwalny przez błonę śluzową, oraz etap nadkostny – po ukazaniu się zęba w jamie ustnej.^2,3

Przebieg pierwszej dentycji

Zawiązki zębów mlecznych powstają w 6-7 tygodniu życia zarodkowego, zaś ich mineralizacja rozpoczyna już w 3-4 miesiącu życia płodowego. Proces wyrzynania zębów mlecznych jest procesem długofalowym, obejmującym fazę przederupcyjną, przedfunkcyjno-erupcyjną i poerupcyjną, rozpoczyna się początkowo przez powolne przesuwanie zawiązków w kości z prędkością około 1-10 µm na dobę. W okresie przedfunkcyjno-erupcyjnym ząb zmienia swoje położenie z wewnątrz- na zewnątrzkostne szybciej, bo z prędkością około 75 µm na dobę, i zaczyna pojawiać się w jamie ustnej. Od momentu wyrżnięcia się zęba do osiągnięcia płaszczyzny zgryzowej mija na ogół 4-5 miesięcy. W trzeciej fazie wyrzynania – poerupcyjnej – dochodzi do pełnego uformowania korzenia i zamknięcia otworu wierzchołkowego. Uwagę zwraca długi czas wyrzynania się poszczególnych grup zębów. Czas od ukazania się w jamie ustnej pierwszego zęba do ukazania się ostatniego wynosi od 17,5 do 25 miesięcy.²