Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów jest ciężką chorobą, istotnie wpływającą na losy dziecka i jego rodziny. Jest najczęstszą chorobą reumatyczną wieku rozwojowego i główną przyczyną niepełnosprawności nabytej w dzieciństwie.

Wprowadzenie

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) jest najczęstszą chorobą reumatyczną wieku rozwojowego, rozpoznawaną u 5-20/100 000 dzieci, w Polsce – 9,5/100 000.¹

Choroba została zdefiniowana przez International League Against Rheumatism (ILAR) jako zapalenie stawów o nieustalonej etiologii, o początku przed ukończeniem 16 roku życia i trwające co najmniej 6 tygodni, rozpoznawane po wykluczeniu wszystkich znanych przyczyn.² Istotą choroby jest przewlekły proces zapalny, uszkadzający chrząstkę stawową i nasady kostne oraz odpowiedzialny za objawy pozastawowe i powikłania układowe.³ W nazwie choroby „młodzieńczy” oznacza, że pierwsze objawy choroby występują u dzieci wcześnie, czasem nawet w pierwszym roku życia, słowo „idiopatyczny” – że do chwili obecnej nie ustalono przyczyny choroby, „zapalenie” obejmuje grupę objawów, w tym obrzęk, ból, ucieplenie, sztywność w godzinach porannych i ograniczenie ruchomości jednego lub wielu stawów.

Trudności diagnostyczne i terapeutyczne w przypadku MIZS wynikają z heterogennego charakteru schorzenia. Choroba może mieć różne objawy i przebieg. Często zajmuje tylko jeden staw, najczęściej kolanowy, i przebiega z mało nasilonym bólem, a nawet bez dolegliwości. Połowa pacjentów ma zajęte 4 lub mniej stawów. Pierwszymi objawami choroby mogą być sztywność poranna, objawiająca się trudnościami w poruszaniu się dziecka, poranne bóle pleców, bóle stawów biodrowych lub bóle pięt. Dzieci mogą prezentować także objawy systemowe, takie jak gorączka, wysypki skórne, ogólne osłabienie, utrata masy ciała. Wyróżniono siedem podtypów MIZS (tab. 1), które różnią się przebiegiem klinicznym, możliwymi powikłaniami, postępowaniem terapeutycznym oraz rokowaniem (tab. 2).³ Na etapie diagnozowania choroby istotne jest wykluczenie wszystkich znanych przyczyn zapalenia stawów, w tym infekcyjnych, alergicznych, toksycznych i nowotworowych. Zapalenie stawów należy różnicować także z artropatiami towarzyszącymi chorobom krwi, chorobom metabolicznym oraz innym chorobom o podłożu immunologicznym.^3,4

MIZS jest ciężką chorobą, istotnie wpływającą na losy dziecka i jego rodziny. Jest najczęstszą przyczyną niepełnosprawności nabytej w dzieciństwie.^5,6

Odkrycie i dostępność nowych terapii biologicznych i ustalenie nowych schematów leczenia znacznie poprawiły rokowanie u dzieci i młodzieży chorych na MIZS. Warunkiem skuteczności postępowania jest jednak wczesne rozpoznanie i wczesne zastosowanie ...