Atopowe zapalenie skóry stanowi częstą dermatozę u dzieci. W niniejszym artykule omówiono interakcje między skórnymi komensalami a patogenami wywołującymi nadkażenia zmian skórnych oraz wskazano na działania profilaktyczne.

Wprowadzenie

Ludzki mikrobiom jest bardzo zróżnicowany. Zjawisko to obserwuje się również w odniesieniu do skóry. Liczne i nie do końca poznane interakcje między komensalami, np. gronkowcem naskórkowym, a bakteriami patogennymi, do których należy m.in. gronkowiec złocisty, oraz ich udział w aktywowaniu pierwotnej i nabytej odpowiedzi immunologicznej rzucają nowe światło na patogenezę atopowego zapalenia skóry (AZS). W chorobie tej często obserwuje się kolonizację skóry przez gronkowca złocistego i uznaje, że jest on czynnikiem zdolnym do prowokowania zaostrzeń zmian chorobowych. Przeciwstawną funkcję pełni gronkowiec naskórkowy, który hamuje namnażanie i aktywność S. aureus.

Mikrobiota skóry

Na ludzkiej skórze rezyduje wiele gatunków bakterii i grzybów, łącznie nazywanych mikrobiotą skóry. W większości są to organizmy saprofityczne, niepowodujące objawów infekcji. Skład mikrobioty w istotny sposób zależy od lokalizacji. Na skórze twarzy, w której obrębie występuje większa ilość łoju, obserwuje się bardzo dużo mikroorganizmów, znacznie więcej niż np. na przedramionach, których skóra zazwyczaj jest uboga w wodę i lipidy. Równie wiele mikroorganizmów występuje na szyi, w dołach pachowych, w okolicach narządów płciowych, w pachwinach i na stopach.

Rodzaj mikrobioty zależy więc od warunków panujących na skórze, m.in. od wilgotności, odczynu pH i zawartości łoju, ale nie tylko. Istotne są również rasa, wiek i płeć. Ważną rolę odgrywają też czynniki środowiskowe, takie jak: położenie geograficzne, rodzaj wykonywanej pracy, styl życia, stosowanie antybiotyków lub kosmetyków.

Niezależnie od lokalizacji główny składnik mikrobioty skóry stanowi populacja koagulazoujemnych szczepów gronkowca, Propionibacterium acnes oraz grzybów drożdżopodobnych Malassezia spp. Organizmy te bytują na powierzchni skóry oraz w mieszkach włosowych. W prawidłowych warunkach żyją ze sobą w symbiozie oraz są zaangażowane w regulowanie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej. Ludzki mikrobiom kontroluje zasiedlenie skóry przez mikroorganizmy patogenne, ma zdolność modulowania odpowiedzi immunologicznej i jest niezbędny w utrzymaniu optymalnych warunków skóry dla zdrowia.^1,2

Koagulazoujemne gronkowce należą do bakterii Gram(–). Zalicza się do nich m.in. gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) i naskórkowego (Staphylococcus epidermidis). Są to bakterie tlenowe i rezydują głównie w warstwie rogowej naskórka. Mają t...