Zapalenia uszu to jedne z najczęstszych infekcji wieku dziecięcego, z jakimi rodzice zgłaszają się z małymi pacjentami do lekarza. Nieleczone lub nieprawidłowo leczone mogą doprowadzić do ciężkich powikłań, w tym do znacznego upośledzenia słuchu u dziecka.

Wprowadzenie

Zapalenia uszu mogą dotyczyć zarówno ucha środkowego, jak i ucha zewnętrznego, czasami współwystępują (tab. 1). Pediatrzy i lekarze rodzinni muszą być niezwykle wyczuleni na właściwe rozpoznawanie konkretnych objawów (zależą one od wieku pacjenta oraz stadium i ciężkości zapalenia) i zaordynowanie właściwego leczenia w odpowiednim momencie, a w przypadku wystąpienia powikłań i wyczerpania możliwości terapeutycznych powinni skierować dziecko do specjalisty.

Ostre zapalenie ucha środkowego

Ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ) to nagłe wystąpienie objawów wynikających z procesu zapalnego toczącego się w uchu środkowym. Schorzenie to rozpoznaje się u około 62-83% dzieci do 3 r.ż. Szczyt zachorowań przypada na 6-12 m.ż.¹ U około 30% pacjentów obserwuje się tendencję do nawracających zapaleń. Zwykle zachorowanie poprzedza infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych (zapadalność na nią zwiększa się w okresie zimowym). Zakażenie wirusowe powoduje zmiany w błonie śluzowej nosowej części gardła, doprowadzając do obrzęku trąbek słuchowych, co zaburza jej czynność i sprzyja przedostawaniu się patogenów do ucha środkowego.² Niedojrzałość układu immunologicznego i odmienności anatomiczne w zakresie nosogardła i jamy ustnej u małych dzieci sprawiają, że ta populacja jest najbardziej narażona na wystąpienie OZUŚ.

Infekcje o etiologii wirusowej stanowią niewielki odsetek przypadków OZUŚ, zdecydowanie dominują zapalenia mieszane: bakteryjno-wirusowe. Wirusy odgrywają rolę kopatogenu – torują drogę dla infekcji bakteryjnej. Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae są najczęstszymi patogenami stwierdzanymi u chorych na OZUŚ – wywołują 30-50% zachorowań, rzadziej przyczyną zapalenia jest Moraxella catarrhalis, która odpowiada za kilkanaście procent przypadków. Zakażenie każdym z wymienionych patogenów cechuje się nieco innym obrazem klinicznym. S. pneumoniae powoduje z reguły infekcje o cięższym przebiegu. U chorych zakażonych H. influenzae obserwuje się tendencję do nawrotów, przewlekania się zakażenia i współwystępowania zapalenia spojówek. Z kolei M. catarrhalis stwierdza się częściej u niemowląt. Bakteria ta powoduje zakażenia o łagodniejszym przebiegu.^1,3

Ostre zapalenie ucha środkowego ma nagły początek. Do objawów wynikających z infekcji górnych dróg oddechowych dołącza ostry ból ucha, który najczęściej rozpoczyna się w nocy, jest silny, pulsujący, zwykle uniemożliwia zaśnięcie. Ból ucha ma dużą ...