BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Temat numeru
Depresja dzieci i młodzieży – rozpoznanie i postępowanie
dr hab. n. med. Agnieszka Słopień
- Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w przypadku zaburzeń depresyjnych u pacjentów pediatrycznych na podstawie wytycznych National Institute for Health and Care Excellence z 2019 roku
- Przebieg depresji u dzieci do 12 roku życia i nastoletnich pacjentów a obraz kliniczny choroby u dorosłych – cechy charakterystyczne, główne różnice
- Model opieki nad dziećmi i młodzieżą z depresją według NICE 2019
Szacuje się, że około 20% dzieci i młodzieży ma objawy różnych zaburzeń psychicznych, z czego 10% (blisko 400 000) wymaga opieki specjalisty1. W „Międzynarodowej statystycznej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych” (aktualnie rewizja 11 – ICD-11) autorstwa ekspertów z World Health Organization (WHO)2 oraz w „Diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych” (aktualnie rewizja 5 – DSM-5) według American Psychiatric Association (APA)3 wymieniono szereg jednostek, w których obrazie klinicznym występują objawy depresyjne. Zaburzenia te różnią się etiologią, obrazem klinicznym, czasem trwania, przebiegiem, rokowaniem, a także potrzebami terapeutycznymi. Nie należy zapominać, że depresja może poprzedzać wystąpienie charakterystycznych symptomów innych zaburzeń psychicznych bądź im towarzyszyć, być uwarunkowana przyczynami somatycznymi lub zażywanymi lekami i środkami psychoaktywnymi.
Depresja zajmuje jedno z czołowych miejsc wśród problemów zdrowotnych dzieci i młodzieży. Częstość jej występowania wzrasta z wiekiem i w miarę dojrzewania płciowego człowieka. Szczyt zachorowań na depresję przypada na okres dojrzewania i wczesnej dorosłości (przed 25 rokiem życia), a większość dorosłych z nawracającymi zaburzeniami depresyjnymi pierwszych objawów zaburzeń nastroju doświadczyła właśnie w tym okresie4. Ocenia się, że rozpowszechnienie dużej depresji (MDD – major depressive disorder; według DSM-5) wśród pacjentów przed pokwitaniem jest niewielkie i wynosi 1-2%, natomiast istotnie zwiększa się w okresie dojrzewania – osiąga wówczas 14,3%5. Zachorowanie na wczesnym etapie życia obciążone jest dużym ryzykiem nawrotu choroby. Średnio połowa dzieci i młodzieży doświadcza drugiego lub kolejnych epizodów depresji jeszcze przed 18 rokiem życia, a u wielu z nich mają one tendencję do nawrotowości w okresie dorosłości. Dzieje się tak szczególnie w przypadku występowania wielu czynników ryzyka. Wśród nich wymienia się m.in. rodzinne obciążenie zaburzeniami nastroju, współwystępujące zaburzenia neurorozwojowe lub psychiczne, negatywny styl poznawczy, a także niekorzystne doświadczenia życiowe. W tej grupie wiekowej objawy depresyjne dłużej pozostają niezauważone i nieleczone. Opóźnienie w rozpoczęciu terapii zwiększa ryzyko chronicznych i nawracających symptomów6. Przewlekające się lub nawracające objawy depresyjne wpływają na: funkcjonowanie społeczno-emocjonalne młodego człowieka, jego edukację, rozwój zainteresowań i relacji rówieśniczych. Ich konsekwencjami mogą być: społeczna izolacja, demoralizacja i obniżenie osiągnięć w przyszłości7.