Pacjentom nieprzytomnym lub z zaburzeniami świadomości i niemogącym połykać podaje się:

• dożylnie 10-20% roztwór glukozy (0,2-0,5 g/kg m.c.), a w przypadku ryzyka ponownego spadku wartości glikemii należy utrzymać wlew 10% roztworu glukozy pod kontrolą glikemii
• glukagon w iniekcji domięśniowej lub podskórnej w dawce:
  • 0,5 mg dzieciom z masą ciała <25 kg
  • 1 mg dzieciom z masą ciała >25 kg
• glukagon donosowy dzieciom od 4 roku życia w dawce 3 mg, niezależnie od masy ciała.

W większości przypadków ciężkiej hipoglikemii po wyrównaniu glikemii i odzyskaniu świadomości, jeśli stan ogólny dziecka jest prawidłowy, można kontynuować terapię cukrzycy w warunkach domowych. W tabeli 3 przedstawiono wskazania do hospitalizacji w przypadku epizodu ciężkiego niedocukrzenia.

Tabela 3. Wskazania do hospitalizacji dzieci w przypadku epizodu ciężkiego niedocukrzenia

Hiperglikemia

Utrzymująca się hiperglikemia przy deficycie insuliny może prowadzić do wystąpienia cukrzycowej kwasicy ketonowej (CKK) lub stanu hiperglikemiczno-hiperosmolarnego (HHS – hyperosmolar hyperglycaemic state).

Cukrzycowa kwasica ketonowa

Cukrzycowa kwasica ketonowa u dzieci występuje najczęściej w cukrzycy typu 1 oraz w innych jej typach, w których dominuje niedobór insuliny. Jest niebezpiecznym ostrym powikłaniem choroby. Śmiertelność w jej przebiegu wynosi 0,15-0,3%. W Polsce CKK stwierdza się u co trzeciego dziecka z nowo rozpoznaną cukrzycą.

Tabela 4. Przyczyny cukrzycowej kwasicy ketonowej

Tabela 5. Czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycowej kwasicy ketonowej

Tabela 6. Objawy kliniczne cukrzycowej kwasicy ketonowej

Tabela 7. Trudności diagnostyczne mogące opóźniać rozpoznanie cukrzycy typu 1 i przyczyniać się do wystąpienia cukrzycowej kwasicy ketonowej

 W tabeli 4 przedstawiono przyczyny kwasicy ketonowej u dzieci z cukrzycą typu 1. Z kolei czynniki ryzyka jej rozwoju wymieniono w tabeli 5.

Objawy kliniczne CKK zwykle poprzedzone są dolegliwościami charakterystycznymi dla hiperglikemii, tj. wzmożonym pragnieniem i poliurią (tab. 6).

W przypadku pacjentów z nowo zdiagnozowaną cukrzycą typu 1 i dynamicznym rozwojem choroby często objawy CKK są błędnie interpretowane (tab. 7).

Kryteria biochemiczne CKK u dzieci:

• hiperglikemia >200 mg/dl (>11 mmol/l; w wyjątkowych sytuacjach, np. u pacjentów z wcześniej rozpoznaną cukrzycą spożywających niewielkie ilości węglowodanów oraz u osób stosujących flozyny, CKK można rozpoznać przy glikemii <200 mg/dl)
• kwasica metaboliczna (pH krwi żylnej <7,3 lub wodorowęglany <15 mmol/l)
• ketonemia (stężenie β-hydroksymaślanu we krwi (BOHB – beta-hydroxybutyrate) ≥3 mmol/l) lub umiarkowana/nasilona ketonuria
• zwiększona luka anionowa (w CKK zwykle 20-30 mmol/l), której wartość można wyliczyć ze wzoru:

LA = [Na⁺] – ([Cl^–] + [HCO₃^–])