Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego podstawowymi preparatami miejscowymi do stosowania na skórę twarzy powinny być inhibitory kalcyneuryny (zwłaszcza takrolimus) ze względu na ich dobre właściwości kosmetyczne i bezpieczeństwo długoterminowej terapii. Takrolimus i pimekrolimus cechują się potwierdzoną skutecznością w leczeniu łuszczycy twarzy. W przypadku łuszczycy odwróconej zaleca się stosowanie głównie miejscowych glikokortykosteroidów o małej i średniej sile działania zarówno w monoterapii, jak i (w zależności od obrazu klinicznego) w połączeniu z miejscowym antybiotykiem i środkiem przeciwgrzybiczym, a także inhibitorów kalcyneuryny. Trzeba również pamiętać o właściwej pielęgnacji i nawilżaniu skóry przy używaniu emolientów¹¹.

Twardzina ograniczona

Przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych u pacjentów z rozpoznaniem twardziny ograniczonej należy uwzględnić: postać kliniczną choroby, jej aktywność, nasilenie, głębokość i rozległość zmian, a także cechy uszkodzenia tkanek. Stosowanie wyłącznie miejscowych glikokortykosteroidów lub inhibitorów kalcyneuryny może być wskazane dla pojedynczych, aktywnych, ograniczonych do skóry właściwej blaszek twardziny ograniczonej. Rekomendowane jest stosowanie glikokortykosteroidów o dużej (raz dziennie przez miesiąc) bądź umiarkowanej sile działania (raz dziennie przez 3 miesiące), z okluzją lub bez. W przypadku osiągnięcia niewystarczającego efektu leczniczego kurację można kontynuować w formie przerywanej. Inhibitory kalcyneuryny, takie jak takrolimus lub pimekrolimus, są zalecane jako alternatywna terapia dla glikokortykosteroidów w leczeniu aktywnej twardziny plackowatej (użycie poza wskazaniami rejestracyjnymi). Preparaty należy nakładać 2 razy dziennie przez 2-3 miesiące¹².

Łojotokowe zapalenie skóry

Postępowanie terapeutyczne w łojotokowym zapaleniu skóry powinno być ukierunkowane na ograniczenie nadmiernego wydzielania łoju i zmniejszenie odczynu zapalnego. Wybór metody leczenia uzależniony jest od nasilenia zmian oraz ich lokalizacji. Podstawowymi lekami stosowanymi w terapii łojotokowego zapalenia skóry są preparaty miejscowe zawierające glikokortykosteroidy o małej lub średniej sile działania, inhibitory kalcyneuryny i pochodne imidazolu¹³. Zmiany na twarzy z powodzeniem mogą być leczone inhibitorami kalcyneuryny oraz glikokortykosteroidami o małej mocy, które działają szybciej, jednak wiążą się z większym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych, dlatego należy traktować je jako postępowanie drugiego rzutu¹³. Inhibitory kalcyneuryny podawane miejscowo są opisywane jako równie skuteczne jak leki przeciwgrzybicze czy glikokortykosteroidy, przy czym charakteryzuje je korzystniejszy profil działań niepożądanych¹⁴.

Terapia proaktywna

Terapia proaktywna to długotrwałe, przerywane leczenie miejscowymi preparatami przeciwzapalnymi stosowanymi w okresie remisji w rejonach, gdzie uprzednio zwykle występowały objawy wyprysku. Leki te są zwykle stosowane w tej kuracji 2 razy w tygodniu. Badania prowadzone nad zastosowaniem takrolimusu w leczeniu proaktywnym trwały do 12 miesięcy. U pacjentów, którzy poddawani byli terapii proaktywnej z wykorzystaniem takrolimusu, wykazano zmniejszenie częstotliwości zaostrzeń atopowego zapalenia skóry, wydłużenie czasu do pierwszego zaostrzenia choroby, poprawę jakości życia oraz obniżenie kosztów leczenia atopowego zapalenia skóry. Terapia proaktywna stosowana 2 razy w tygodniu przez dłuższy czas może pomóc zmniejszyć częstość nawrotów choroby^5,6.

Podsumowanie

Inhibitory kalcyneuryny do stosowania miejscowego stanowią obecnie ważną w nowoczesnym postępowaniu dermatologicznym opcję terapeutyczną, pozwalającą na efektywne leczenie nie tylko atopowego zapalenia skóry, lecz także – poza wskazaniami rejestracyjnymi, ale zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego – innych chorób dermatologicznych, z uniknięciem skutków ubocznych wywoływanych przez glikokortykosteroidy miejscowe. Preparaty te charakteryzują się dobrym profilem bezpieczeństwa, wysoką skutecznością, dobrymi właściwościami kosmetycznymi i pozwalają na skuteczne postępowanie terapeutyczne także w przypadku dermatoz występujących w populacji pediatrycznej.