Profilaktyka zakażenia RSV u niemowląt poprzez szczepienie kobiet w ciąży – skuteczność i bezpieczeństwo

Kolejną z możliwości profilaktyki biernej niemowląt jest podanie matce szczepionki przeciwko RSV w III trymestrze ciąży w korelacji czasowej z sezonem RSV. Poprzez przeniesienie przeciwciał w klasie IgG przez łożysko płód, a następnie niemowlę są poddane profilaktyce biernej przeciwko RSV. Mechanizm ten został dobrze udokumentowany w przypadku dotychczas podawanych kobietom w ciąży szczepień przeciwko krztuścowi, grypie czy COVID-19. Szczepienia te są skuteczne oraz bezpieczne zarówno dla kobiet w ciąży, jak i dziecka40-44.

W Polsce aktualnie zarejestrowane są 2 szczepionki w profilaktyce RSV, ale tylko jedna z nich jest zarejestrowana do stosowania u ciężarnych jako bierna ochrona przed chorobami dolnych dróg oddechowych wywoływanymi przez RSV u niemowląt od urodzenia do 6 miesiąca życia po zaszczepieniu matki w czasie ciąży. Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego (ChPL) tego preparatu szczepionkę należy stosować w schemacie jednodawkowym (0,5 ml), domięśniowo, w okolicę mięśnia naramiennego, między 24 a 36 tygodniem ciąży45.

Skuteczność i bezpieczeństwo szczepionki oceniano w badaniu klinicznym III fazy (badanie randomizowane 1 : 1 z podwójnie ślepą próbą), przeprowadzonym w 18 krajach, w którym 3682 uczestniczki (matki) otrzymały szczepionkę, a 3676 placebo. Następnie oceniono odpowiednio 3570 i 3558 niemowląt. Ciężka choroba dolnych dróg oddechowych wymagająca opieki medycznej wystąpiła w ciągu 90 dni po urodzeniu u 6 niemowląt kobiet z grupy zaszczepionej i u 33 niemowląt kobiet z grupy, która otrzymała placebo (skuteczność szczepionki 81,8%; 99,5% przedział ufności [CI – confidence interval] 40,6-96,3), oraz u odpowiednio 19 i 62 niemowląt w ciągu 180 dni po urodzeniu (skuteczność szczepionki 69,4%; 97,58% CI 44,3-84,1). Choroba dolnych dróg oddechowych związana z zakażeniem RSV wystąpiła w ciągu 90 dni po urodzeniu u 24 niemowląt kobiet z grupy zaszczepionej oraz u 56 niemowląt kobiet z grupy, która otrzymała placebo (skuteczność szczepionki 57,1%; 99,5% CI 14,7-79,8) – brak istotności statystycznej. Nie wykryto żadnych sygnałów dotyczących bezpieczeństwa u uczestników badania, ani u matek, ani u niemowląt i małych dzieci do 24 miesiąca życia. Częstość występowania działań niepożądanych zgłoszonych w ciągu pierwszego miesiąca po podaniu lub w ciągu pierwszego miesiąca po urodzeniu była podobna w grupie zaszczepionej (13,8% kobiet i 37,1% niemowląt) i grupie placebo (13,1% kobiet i 34,5% niemowląt)46.

Small 83585

Tabela 5. Oszacowany efekt szczepionki przeciwko RSV w populacji ciężarnych (na podstawie Fleming-Dutra i wsp.)47

Small 83703

Tabela 6. Opublikowane rekomendacje stosowania profilaktyki zakażenia RSV u niemowląt poprzez szczepienie kobiet w ciąży47-53

Dostępne dane z innych badań wskazują dodatkowo, że potencjalnie większą korzyść, przy niezmienionym ryzyku dla ciężarnej i dziecka, można odnieść z podania szczepionki między 32 a 36 tygodniem ciąży (tab. 5).

Aktualnie dostępne rekomendacje stosowania profilaktyki zakażenia RSV u niemowląt poprzez szczepienie kobiet w ciąży przedstawiono w tabeli 6.

Zalecenie 8

Szczepionkę przeciwko RSV zgodnie zapisami w ChPL można zastosować u ciężarnej w okresie od 24 do 36 tygodnia ciąży. Z uwagi na potencjalne większe korzyści i lepszy profil bezpieczeństwa zaleca się jednak wykonanie tego szczepienia między 32 a 36 tygodniem ciąży, krótko przed rozpoczęciem lub w trakcie sezonu epidemicznego RSV.


Podsumowanie

  • Zakażenie RSV w każdym sezonie zimowo-wiosennym stanowi istotne wyzwanie dla systemów ochrony zdrowia. W Polsce w sezonie 2022/2023 odnotowano 20 000 zakażeń RSV, z czego 70% dotyczyło dzieci w pierwszym roku życia. U zdecydowanej większości dzieci hospitalizowanych z powodu zakażenia RSV nie stwierdzono żadnych czynników ryzyka.
  • Do tej pory wyłącznie u wybranych pacjentów z czynnikami ryzyka stosowano w profilaktyce paliwizumab – przeciwciało monoklonalne przeciwko RSV.
  • Nirsewimab – nowe przeciwciało monoklonalne przeciwko RSV, które zarówno zostało zaaprobowane przez FDA oraz EMA, jak i jest rekomendowane przez wiele towarzystw naukowych oraz komitetów doradczych – cechuje się wysoką skutecznością w zapobieganiu zakażeniom RSV oraz dobrym profilem bezpieczeństwa.
  • Nirsewimab przeznaczony jest do profilaktyki zakażeń RSV u wszystkich niemowląt. Lek podaje się w postaci pojedynczego wstrzyknięcia domięśniowego przed rozpoczęciem lub w trakcie sezonu RSV u wszystkich dzieci do ukończenia pierwszego roku życia.
  • Inną rekomendowaną metodą biernej profilaktyki zakażeń RSV u niemowląt jest podanie szczepionki przeciwko RSV kobietom w ciąży, optymalnie między 32 a 36 tygodniem ciąży.

ABSTRACT

Recommendations of the Polish Vaccinology Society on passive prophylaxis against respiratory syncytial virus (RSV) infection in the infant population for the 2024/2025 season

Respiratory syncytial virus (RSV) infection is a significant clinical and epidemiological challenge due to the large number of sick children, not only among the youngest ones and in high-risk groups, and the lack of targeted treatment. Since the mid-20th century, much effort has been made to develop effective prevention of these infections. Until last year, public prevention of RSV infections was not possible. Currently, in addition to vaccinations for the adult population (including pregnant women), two anti-RSV monoclonal antibodies - palivizumab and nirsevimab - are available. In the 2022/2023 season, 20,000 cases of RSV infections were recorded in Poland, of which 70% concerned children under 1 year of age, most of them without risk factors. To date, palivizumab prophylaxis has only been used in selected patients with risk factors. Nirsevimab, a new monoclonal antibody against RSV which has been approved by the U.S. Food and Drug Administration (FDA) and the European Medicines Agency (EMA) and is recommended by many scientific societies and advisory committees, is characterized by high effectiveness in preventing RSV infections and a favorable safety profile. Therefore, the Polish Society of Vaccinology is publishing its recommendations regarding RSV prevention among infants in Poland.

Piśmiennictwo

1. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Synagis. https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2007/2007062126728/anx_26728_pl.pdf. Dostęp 10.04.2024

2. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Beyfortus. https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/beyfortus-epar-product-information_en.pdf. Dostęp 10.04.2024

3. Nair H, Nokes DJ, Gessner BD, et al. Global burden of acute lower respiratory infections due to respiratory syncytial virus in young children: a systematic review and meta-analysis. Lancet 2010;375(9725):1545-55. doi: 10.1016/S0140-6736(10)60206-1

4. Falsey AR, Hennessey PA, Formica MA, et al. Respiratory syncytial virus infection in elderly and high-risk adults. N Engl J Med 2005;352(17):1749-59. doi: 10.1056/NEJMoa043951

5. Jain H, Schweitzer JW, Justice NA. Respiratory syncytial virus infection in children. Treasure Island: StatPearls Publishing, 2024, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459215/. Dostęp 10.04.2024

6. Obando-Pacheco P, Justicia-Grande AJ, Rivero-Calle I, et al. Respiratory syncytial virus seasonality: a global overview. J Infect Dis 2018;217(9):1356-64. doi: 10.1093/ infdis/jiy056

7. Shi T, McAllister DA, O'Brien KL, et al.; RSV Global Epidemiology Network. Global, regional and national disease burden estimates of acute lower respiratory infections due to respiratory syncytial virus in young children in 2015: a systematic review and modelling study. Lancet 2017;390(10098):946-58. doi: 10.1016/S0140-6736(17)30938-8

8. Chadha M, Hirve S, Bancej C, et al.; WHO RSV Surveillance Group. Human respiratory syncytial virus and influenza seasonality patterns – early findings from the WHO global respiratory syncytial virus surveillance. Influenza Other Respir Viruses 2020;14(6):638-46. doi: 10.1111/irv.12726

9. Staadegaard L, Caini S, Wangchuk S, et al. The global epidemiology of RSV in community and hospitalized care: findings from 15 countries. Open Forum Infect Dis 2021;8(7):ofab159. doi: 10.1093/ofid/ofab159

10. ECDC. The European Respiratory Virus Surveillance Summary (ERVISS). European Centre for Disease Prevention and Control, 2023. https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/european-respiratory-virus-surveillance-summary-erviss. Dostęp 10.04.2024

11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 lutego 2023 r. w sprawie zakażeń wirusem syncytialnym układu oddechowego (RSV). Dz.U. 2023 poz. 354

12. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dz.U. 2023 poz. 1284

13. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 lutego 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zgłaszania podejrzeń i rozpoznań zakażeń, chorób zakaźnych oraz zgonów z ich powodu. Dz.U. 2023 poz. 348

14. CEZ. System Monitorowania Zagrożeń. Centrum e-Zdrowia. https://smz.ezdrowie.gov.pl. Dostęp 10.04.2024

15. Borszewska-Kornacka MK, Mastalerz-Migas A, Nitsch-Osuch A, et al. Respiratory syncytial virus infections in Polish pediatric patients from an expert perspective. Vaccines (Basel) 2023;11(9):1482. doi: 10.3390/vaccines11091482

16. Del Riccio M, Spreeuwenberg P, Osei-Yeboah R, et al.; RESCEU Investigators. Burden of respiratory syncytial virus in the European Union: estimation of RSV-associated hospitalizations in children under 5 years. J Infect Dis 2023;228(11):1528-38. doi: 10.1093/infdis/jiad188

17. Mazela J, Jackowska T, Czech M, et al. Epidemiology of respiratory syncytial virus hospitalizations in Poland: an analysis from 2015 to 2023 covering the entire Polish population of children aged under five year. Viruses 2024;16(5):704. doi: 10.3390/v16050704

18. Griffin MP, Yuan Y, Takas T, et al.; Nirsevimab Study Group. Single-dose nirsevimab for prevention of RSV in preterm infants. N Engl J Med 2020;383(5):415-25. doi: 10.1056/NEJMoa1913556

19. Hammitt LL, Dagan R, Yuan Y, et al.; MELODY Study Group. Nirsevimab for prevention of RSV in healthy late-preterm and term infants. N Engl J Med 2022;386(9):837-46. doi: 10.1056/NEJMoa2110275

20. Domachowske J, Madhi SA, Simões EAF, et al.; MEDLEY Study Group. Safety of nirsevimab for RSV in infants with heart or lung disease or prematurity. N Engl J Med 2022;386(9):892-4. doi: 10.1056/NEJMc2112186

21. Drysdale SB, Cathie K, Flamein F, et al.; HARMONIE Study Group. Nirsevimab for prevention of hospitalizations due to RSV in infants. N Engl J Med 2023;389(26):2425-35. doi: 10.1056/NEJMoa2309189

22. Epidémie de bronchiolites – Réseau PARI – 15 novembre 2023. https://www.infovac.fr/?view=article&id=1111&catid=2. Dostęp 20.03.2024

23. Results of implementation of nirsevimab in Galicia. Campaign started on week 10. RSV season started on week 45-46. https://www.nirsegal.es/informe-en/latest-report. Dostęp 20.03.2024

24. Coma E, Martinez-Marcos M, Hermosilla E, et al. Effectiveness of nirsevimab immunoprophylaxis against respiratory syncytial virus-related outcomes in hospital and primary care settings: a retrospective cohort study in infants in Catalonia (Spain). http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4749763. Dostęp 20.03.2024

25. Ernst C, Bejko D, Gaasch L, et al. Impact of nirsevimab prophylaxis on paediatric respiratory syncytial virus (RSV)-related hospitalisations during the initial 2023/24 season in Luxembourg. Euro Surveill 2024;29(4). doi: 10.2807/1560-7917.ES.2024.29.4.2400033

26. Moline HL, Tannis A, Toepfer AP, et al. Early estimate of nirsevimab effectiveness for prevention of respiratory syncytial virus-associated hospitalization among infants entering their first respiratory syncytial virus season – new vaccine surveillance network, October 2023-February 2024. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2024;73(9):209-14. doi: 10.15585/mmwr.mm7309a4

27. AEP. El calendario de vacunación infantil de la AEP pasa a llamarse “de inmunización” al incluir un anticuerpo monoclonal para prevenir el virus de la bronquiolitis. Asociación Española de Pediatría, 2023. https://www.aeped.es/noticias/calendario-vacunacion-infantil-aep-pasa-llamarse-inmunizacion-al-incluir-un-anticuerpo-monoclonal. Dostęp 10.04.2024

28. Francisco L, Cruz-Cañete M, Pérez C, et al. Nirsevimab para la prevención de la enfermedad por virus respiratorio sincitial en niños. Posicionamiento de la Sociedad Española de Infectología Pediátrica. An. Pediatr 2023;99:257-63. doi: 10.1016/j.anpedi.2023.09.006.

29. Posizione del Board del Calendario Vaccinale per la Vita e della Società Italiana di Neonatologia sul possibile utilizzo di anticorpi monoclonali a lunga emivita per la prevenzione universale delle malattie da Virus Respiratorio Sinciziale (VRS o RSV) nel neonato. https://www.igienistionline.it/docs/2023/03pp.pdf. Dostęp 10.04.2024

30. AAP calls for support for pediatricians, equitable access to new RSV product. American Academy of Pediatrics, 2023. https://publications.aap.org/aapnews/news/ 25320/AAP-calls-for-support-for-pediatricians-equitable?autologincheck=redirected. Dostęp 10.04.2024

31. AAFP endorses RSV antibody for infants and young children. American Academy of Family Physicians, 2023. https://www.aafp.org/news/health-of-the-public/ rsv-antibody-aafp-approval.html. Dostęp 10.04.2024

32. Stratégie de prévention des bronchiolites à VRS des nourrissons: Avis du conseil national des professionnels de pédiatrie (CNPP) et de la Société Française de Néonatologie. https://sante.gouv.fr/IMG/pdf/reco_cnp_pediatrie_210823.pdf. Dostęp 10.04.2024

33. SP2A. Position de la sp2a sur les stratégies de prévention de la bronchiolite. Société Pédiatrique de Pneumologie et d'Allergologie, 2023. https://www.sp2a.fr/ spa_actualites/position-strategies-prevention-bronchiolite/. Dostęp 10.04.2024

34. S2k-Leitlinie. Leitlinie zur Prophylaxe von schweren Erkrankungen durch Respiratory Syncytial Virus (RSV) bei Risikokindern. Aktualisierung 2023/Version 5.0. https://register.awmf.org/assets/guidelines/048-012l_S2k_Prophylaxe-von-schweren-Erkrankungen-durch-Respiratory-Syncytial-Virus-RSV-bei-Risikokindern_2023-09.pdf. Dostęp 10.04.2024

35. Stein-Zamir C, Rishpon S. The National Immunization Technical Advisory Group in Israel. Isr J Health Policy Res 2021;10(1):7. doi: 10.1186/s13584-021-00442-4

36. CDC. Weekly respiratory syncytial virus (RSV) vaccination dashboard. Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/vaccines/imz-managers/coverage/rsvvaxview/index.html. Dostęp 10.04.2024

37. CEESTAHC. Program polityki zdrowotnej w zakresie profilaktyki zachorowań na grypę dla kobiet w ciąży. https://www.ceestahc.org/pliki/nasze_publikacje/ programy_zdrowotne/profilaktyka_grypy_ciezarne_2019.pdf. Dostęp 10.04.2024

38. Czarkowski MP, Wielgosz U. Szczepienia ochronne w Polsce w 2022 roku. Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, 2023. https://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2022/Sz_2022.pdf. Dostęp 10.04.2024

39. CDC. ACIP presentation slides: February 22-24, 2023 Meeting. https://www.cdc.gov/vaccines/acip/meetings/slides-2023-02-22-24.html. Dostęp 10.04.2024

40. Mohammed H, Roberts CT, Grzeskowiak LE, et al. Safety of maternal pertussis vaccination on pregnancy and birth outcomes: a prospective cohort study. Vaccine 2021;39(2):324-31. doi: 10.1016/j.vaccine.2020.11.052

41. Simayi A, Zhu L, Jin H. Safety and immunogenicity of pertussis vaccine immunization during pregnancy: a meta-analysis of randomized clinical trials. J Trop Med 2022;2022:4857872. doi: 10.1155/2022/4857872

42. Jarvis JR, Dorey RB, Warricker FDM, et al. The effectiveness of influenza vaccination in pregnancy in relation to child health outcomes: systematic review and meta-analysis. Vaccine 2020;38(7):1601-13. doi: 10.1016/j.vaccine.2019.12.056

43. Zerbo O, Ray GT, Fireman B, et al. Maternal SARS-CoV-2 vaccination and infant protection against SARS-CoV-2 during the first six months of life. Nat Commun 2023;14(1):894. doi: 10.1038/s41467-023-36547-4

44. Danino D, Ashkenazi-Hoffnung L, Diaz A, et al. Effectiveness of BNT162b2 vaccination during pregnancy in preventing hospitalization for severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 in infants. J Pediatr 2023;254:48-53.e1. doi: 10.1016/j.jpeds.2022.09.059

45. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Abrysvo. https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2023/20230823160227/anx_160227_pl.pdf. Dostęp 23.06.2024

46. Kampmann B, Madhi SA, Munjal I, et al.; MATISSE Study Group. Bivalent prefusion F vaccine in pregnancy to prevent RSV illness in infants. N Engl J Med 2023;388(16):1451-64. doi: 10.1056/NEJMoa2216480

47. Fleming-Dutra KE, Jones JM, Roper LE, et al. Use of the Pfizer respiratory syncytial virus vaccine during pregnancy for the prevention of respiratory syncytial virus-associated lower respiratory tract disease in infants: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices – United States, 2023. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2023;72(41):1115-22. doi: 10.15585/mmwr.mm7241e1

48. Recommandation vaccinale contre les infections à VRS chez les femmes enceintes – note de cadrage. Haute Autorité de santé, 2024. https://www.has-sante.fr/jcms/p_3460288/fr/recommandation-vaccinale-contre-les-infections-a-vrs-chez-les-femmes-enceintes-note-de-cadrage. Dostęp 23.06.2024

49. Calendario Nacional de Vacunación. Argentina 2024. https://www.argentina.gob.ar/sites/default/files/2024-02-calendario-nacional-vacunacion.pdf. Dostęp 23.06.2024

50. Recommendations for passive immunisation and vaccination against respiratory syncytial in infants, children and older adults. Royal College of Physicians of Ireland, 2023. https://rcpi.access.preservica.com/uncategorized/IO_9275434a-99ff-44e5-b19c-04771ba2b1c0/. Dostęp 23.06.2024

51. Impfplan Österreich. Bundesministeriums für Soziales, Gesundheit, Pflege und Konsumentenschutz, 2024. https://www.sozialministerium.at/Themen/Gesundheit/Impfen/Impfplan-%C3%96sterreich.html. Dostęp 23.06.2024

52. Respiratory syncytial virus (RSV) immunisation programme for infants and older adults: JCVI full statement, 11 September 2023. Joint Committee on Vaccination and Immunisation, 2023. https://www.gov.uk/government/publications/rsv-immunisation-programme-jcvi-advice-7-june-2023/respiratory-syncytial-virus-rsv-immunisation-programme-for-infants-and-older-adults-jcvi-full-statement-11-september-2023. Dostęp 23.06.2024

53. Report 9760 – prevention against RSV disease in children. FPS Public Health. https://www.health.belgium.be/en/report-9760-prevention-against-rsv-disease-children. Dostęp 23.06.2024

Do góry