Wiele leków mukoaktywnych ma kilka mechanizmów działania, są powszechnie dostępne bez recepty (OTC). Część z nich zawiera substancje czynne pochodzenia roślinnego, np. wyciągi z bluszczu pospolitego lub tymianku. Stosując leki mukoaktywne, należy przestrzegać zasad dawkowania, w tym godzin ich podawania (nie powinny być stosowane przed nocnym wypoczynkiem), trzeba pamiętać o odpowiednim nawodnieniu dziecka i wsparciu fizjoterapeutycznym szczególnie najmłodszych dzieci, które nie potrafią skutecznie samodzielnie oczyścić przewodów nosowych. Łączenie leków przeciwkaszlowych z mukolitycznymi i mukokinetycznymi budzi kontrowersje. Zahamowanie odruchu kaszlowego może być niebezpieczne, utrudnia ewakuację rozluźnionej wydzieliny. W wyjątkowych przypadkach można rozważyć zastosowanie lewodropropizyny – leku o działaniu obwodowym, który hamuje uwalnianie neuropeptydów na zakończeniach czuciowych w drogach oddechowych i zmniejsza liczbę przebudzeń nocnych, jest on bezpieczniejszy niż leki o działaniu ośrodkowym i może być stosowany już u pacjentów powyżej 2 roku życia16,21-24.

Small 84587

Rycina 2. Algorytm postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w przewlekłym kaszlu produktywnym u dzieci10,11,16 (modyfikacja własna)

Z praktycznego punktu widzenia wytyczne diagnostyczno-terapeutyczne podsumowują zwykle algorytmy, które wskazują kolejne etapy postępowania. Zarówno wytyczne ERS i CHEST, jak i zaktualizowane polskie rekomendacje dotyczące przewlekłego kaszlu u dzieci formułują podobne zasady postępowania. Oparty na nich algorytm ograniczony do postępowania w kaszlu produktywnym przedstawiono na rycinie 2.

Podsumowanie

Przewlekły produktywny kaszel u dzieci, trwający powyżej 4 tygodni, jest zjawiskiem niepokojącym, zawsze wymaga diagnostyki i leczenia. Podstawowymi badaniami diagnostycznymi są zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej i spirometria. W sytuacji wykluczenia objawów alarmowych i swoistych dla konkretnych chorób najbardziej prawdopodobnym rozpoznaniem jest przewlekające się bakteryjne zapalenie oskrzeli, a w związku z tym należy wdrożyć 14-dniową antybiotykoterapię opartą na amoksycylinie z kwasem klawulanowym. W przypadku podejrzenia specyficznej przyczyny kaszlu konieczna jest diagnostyka specjalistyczna.

ABSTRACT

Chronic productive cough in children – standards of management and treatment

Cough is a very common symptom in the pediatric population. With regard to duration, there is a distinction between acute and chronic cough, the latter lasting over 4 weeks in children and associated with increased morbidity and reduced quality of life. With regard to its nature, cough is classified as dry or productive. In practice, the management of a child with a chronic cough is a considerable challenge despite the guidelines and expert opinions published in recent years. A chronic cough always needs further work-up. This paper presents the main steps in productive cough diagnosis. In addition to a detailed history and physical examination, other investigations are often required. The basic diagnostic tests in children with chronic cough are chest X-ray and spirometry. Protracted bacterial bronchitis (PBB) is the most common cause of chronic cough in infants and toddlers. PBB is characterized by a productive cough without signs of an alternative cause and responds to 2 weeks of appropriate antibiotics. Other causes of chronic productive cough include tracheobronchomalacia, foreign body aspiration, post-infectious cough, upper respiratory syndrome or some combination of these. Diagnostic and therapeutic suggestions for coughing children are presented, mainly including treatment to eradicate the cause.

Piśmiennictwo

1. Jurca M, Ramette A, Dogaru CM, et al. Prevalence of cough throughout childhood: a cohort study. PLoS One 2017;12(5):e0177485

2. Marchant JM, Newcombe PA, Juniper EF, et al. What is the burden of chronic cough for families? Chest 2008;134(2):303-9

3. Newcombe PA, Sheffield JK, Petsky HL, et al. A child chronic cough-specific quality of life measure: development and validation. Thorax 2016;71(8):695-700

4. Kantar A, Bernardini R, Paravati F, et al. Chronic cough in preschool children. Early Hum Dev 2013;89(Suppl 3):S19-24

5. Belvisi MG, Birrell MA, Khalid S, et al. Neurophenotypes in airway diseases. Insights from translational cough studies. Am J Respir Crit Care Med 2016;193(12):1364-72

6. Rouadi PW, Idriss SA, Bousquet J, et al. WAO-ARIA consensus on chronic cough. Part 1: Role of TRP channels in neurogenic inflammation of cough neuronal pathways. World Allergy Organ J 2021;14(12):100617

7. Munyard P, Bush A. How much coughing is normal? Arch Dis Child 1996;74(6):531-4

8. Shann F. How often do children cough? Lancet 1996;348(9029):699-700

9. Kantar A. Update on pediatric cough. Lung 2016;194(1):9-14

10. Morice AH, Millqvist E, Bieksiene K, et al. ERS guidelines on the diagnosis and treatment of chronic cough in adults and children. Eur Respir J 2020;55(1):1901136

11. Chang AB, Oppenheimer JJ, Irwin RS; CHEST Expert Cough Panel. Managing chronic cough as a symptom in children and management algorithms: CHEST guideline and expert panel report. Chest 2020;158(1):303-29

12. O'Grady KF, Drescher BJ, Goyal V, et al. Chronic cough postacute respiratory illness in children: a cohort study. Arch Dis Child 2017;102(11):1044-8

13. Thompson M, Vodicka TA, Blair PS, et al.; TARGET Programme Team. Duration of symptoms of respiratory tract infections in children: systematic review. BMJ 2013;347:f7027

14. Shields MD, Doherty GM. Chronic cough in children. Paediatr Respir Rev 2013;14(2):100-6

15. Weinberger M. Chronic cough and causes in children. J Clin Med 2023;12(12):3947

16. Krenke K, Doniec Z, Mastalerz-Migas A i wsp. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja. Lekarz POZ 2022;8(3):173-92

17. Gallucci M, Pedretti M, Giannetti A, et al. When the cough does not improve: a review on protracted bacterial bronchitis in children. Front Pediatr 2020;8:433

18. Kantar A, Chang AB, Shields MD, et al. ERS statement on protracted bacterial bronchitis in children. Eur Respir J 2017;50(2):1602139

19. Chang AB, Upham JW, Masters IB, et al. Protracted bacterial bronchitis: the last decade and the road ahead. Pediatr Pulmonol 2016;51(3):225-42

20. Zhang J, Wurzel DF, Perret JL, et al. Chronic bronchitis in children and adults: definitions, pathophysiology, prevalence, risk factors and consequences. J Clin Med 2024;13(8):2413

21. Vogelberg C, Cuevas Schacht F, Watling CP, et al. Therapeutic principles and unmet needs in the treatment of cough in pediatric patients: review and expert survey. BMC Pediatr 2023;23(1):34

22. Sørensen KG, Mikalsen IB, Neven A, et al. Half of children with recurrent or chronic wet cough before three years of age were symptom-free by age seven. Acta Paediatr 2020;109(12):2664-70

23. Bręborowicz A. Przewlekły kaszel u dzieci – diagnostyka i postępowanie. Terapia 2023;2:70-5

24. Chatziparasidis G, Fouzas S, Kantarc A. Childhood chronic cough made easy: a simplified approach for the primary care setting. Allergol Immunopathol (Madr) 2021;49(2):170-7

Do góry