Stwierdzono: zubożenie mimiki, zaburzenia równowagi, chód na szerokiej podstawie, zmianę charakteru pisma, okresowe jąkanie się.

Przypadek 4

Pacjent B. Cz.-A., 33 lata, ojciec uzależniony od alkoholu. Od 16. r.ż. pił alkohol ciągami. W 18. r.ż. sięgnął po marihuanę, którą palił ciągami trwającymi do sześciu miesięcy. Dodatkowo eksperymentował z LSD i wziewnymi rozpuszczalnikami. Od 19. r.ż. zaczął przyjmować dopalacze typu Spice (Spice Silver, Spice Gold, Spice Diamond) oraz Smoke i Mean Green. Dwa miesiace przed hospitalizacją na Oddziale Detoksykacyjnym przyjmował dopalacze: Cocolino, IVORY-3 – cztery razy w tygodniu, w czasie ostatniego tygodnia Magic oraz 250 g wódki. Przy przyjęciu był psychotyczny – wypowiadał urojenia, zgłaszał pseudohalucynacje słuchowe. Stwierdzono objawy neurologiczne: zaburzenia równowagi i chodu, dyzatrię, obustronny objaw Babińskiego. Według matki jego zachowanie w ostatnim okresie uległo zmianie – stał się agresywny słownie, niekiedy wulgarny, drażliwy, okresami przejawiał niepokój.

Rozpoznano zaburzenia psychotyczne spowodowane używaniem dopalaczy. Po leczeniu perazyną (200 mg/d.) objawy psychotyczne ustąpiły.

∗ ∗ ∗

W Polsce osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych wytwarzają efedron nielegalnie w domu. Pierwszym etapem produkcji jest dodanie do leków zawierających pseudoefedrynę najczęściej Sudafedu, rzadziej Acataru lub Proastminu oraz nadmanganianu potasu. Następnie całość zalewana jest kwasem octowym. Po rozpoczęciu reakcji preparat jest rozcieńczany wodą, a potem przesączany. Tak wytworzona substancja jest gotowa do podania dożylnego. Jej toksyczność zależy od proporcji użytych składników i czasu trwania poszczególnych etapów produkcji. Szczególnie istotna jest ilość dodanego nadmanganianu potasu.

Długotrwałe przyjmowanie tak wytworzonego efedronu zawierającego związki manganu prowadzić może do encefalopatii efedronowej (sensu stricte manganowej), na którą składają się objawy pozapiramidowe (parkinsonizm – mikrografia, upośledzenie ruchów precyzyjnych, pro- i retropulsja, drżenia, dystonia mięśniowa, mioklonie), niestabilność postawy (trudności utrzymania postawy), zespół rzekomoopuszkowy (zaburzenia mowy) oraz zaburzenia poznawcze i afektywne zmiany osobowości (labilność emocjonalna) związane z dysfunkcjami podkorowymi i czołowymi.[4,6-8,13,15]

Encefalopatia stanowi najpoważniejsze zaburzenie przy stosowaniu wytworzonego nielegalnie w domu efedronu.[6,8,13,14-16] Poza tym jego używanie może prowadzić do wystąpienia drażliwości, niepokoju, zaburzeń postrzegania w postaci omamów.[16-18] Należy także pamiętać o możliwości wystąpienia napadów drgawkowych, podwyższenia ciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, tachykardii, zatrzymania moczu u mężczyzn i innych problemów somatycznych, na co wskazują opisane przypadki przez Habrata i współpracowników[6] oraz Matsumoto i Nasierowskiego.[10]

Podsumowanie

Obserwacja opisanych powyżej pacjentów wskazuje, że w kilka do kilkunastu miesięcy od używania substancji psychoaktywnych uzyskanych najczęściej z Sudafedu lub Acataru, wystepują następujące objawy neurologiczne:

• zaburzenia mowy i pisma (utrudniony kontakt z otoczeniem),
• zaburzenia równowagi (zwiększone ryzyko urazów),
• zaburzenia pamięci,
• czasem agresja,
• zaburzenia balansowania ciałem i do padania w tył,
• chód koguci.

Zaburzenia te na ogół nie ustępują po zaprzestaniu używania narkotyku. Może to prowadzić do trwałego inwalidztwa.

∗ ∗ ∗

Postępowanie diagnostyczne w przypadku zaburzeń neurologicznych u pacjentów używających dopalaczy:

Procedura monitorowania objawów neurologicznych u pacjentów używających NSP.[6]

Konsultacje neurologiczne w związku z postępującymi objawami neurologicznymi w ciągu kilku miesięcy.

Pierwsze objawy:

• zaburzona mowa,
• upośledzenie do padania w tył

pojawiają się prawdopodobnie po 5-9 miesiącach codziennego używania (przyzwyczajenie do ciężkich objawów, oczekiwanie na spontaniczne ustąpienie).