Prof. dr hab. med. Piotr Gałecki

Tegoroczny zjazd był wydarzeniem szczególnym przede wszystkim z dwóch powodów. Po raz pierwszy w ponad 30-letniej historii EPA (organizacja została założona w 1983 roku) kongres odbył się w naszym kraju. Ponadto wzięła w nim udział rekordowa liczba ponad 4200 uczestników; zarejestrowanych zostało 4250 uczestników, w tym 580 osób z Polski. Wartość ta była najwyższa w Tegoroczny zjazd był wydarzeniem szczególnym przede wszystkim z dwóch powodów. Po raz pierwszy w ponad 30-letniej historii EPA (organizacja została założona w 1983 roku) kongres odbył się w naszym kraju. Ponadto wzięła w nim udział rekordowa liczba ponad 4200 uczestników; zarejestrowanych zostało 4250 uczestników, w tym 580 osób z Polski. Wartość ta była najwyższa w historii wszystkich dotychczas zorganizowanych kongresów Europejskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Wyzwania dla psychiatrii

Temat przewodni kongresu „Psychiatria w okresie przejściowym – w kierunku nowych modeli, celów i wyzwań” odzwierciedlała tematyka przedstawiana podczas ponad 130 sesji, wykładów plenarnych oraz warsztatów praktycznych. Wśród głównych obszarów tematycznych poruszanych podczas spotkania znalazły się:

• zwiększenie efektywności działań nastawionych na zapobieganie samobójstwom oraz zachowaniom autoagresywnym w różnych populacjach, ze szczególnym uwzględnieniem osób młodych,
• diagnoza i leczenie zaburzeń lekoopornych (m.in. bardzo ciekawy wykład prof. Siegfrieda Kaspera koncentrujący się wokół tematyki depresji lekoopornej),
• wykorzystanie technik multimedialnych we wczesnej interwencji terapeutycznej, w tym tzw. e-Health applications,
• syndrom wypalenia zawodowego wśród studentów medycyny i profesjonalistów,
• wczesna interwencja w psychozach,
• zaburzenia odżywiania – nowe biomarkery diagnostyczne,
• zespół metaboliczny w psychiatrii – sposoby zapobiegania.

Warto wspomnieć o wykładzie pani prof. Agaty Szulc z Kliniki Psychiatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Podczas swojego wystąpienia przedstawiła nowe przesiewowe narzędzia diagnostyczne pozwalające na ocenę ryzyka podjęcia zachowań samobójczych – Verbal Suicide Scale (VSS). Tematyka ta jest współcześnie bardzo istotna. Łącznie w latach 2008-2018 w wyniku zamachów samobójczych zmarły w Polsce 54 264 osoby (ryc. 1, 2).

Ryc. 1. Wskaźniki umieralności w poszczególnych grupach zaburzeń psychicznych w Europie w 2016 roku.

Ryc. 2. Zamachy samobójcze w Polsce zakończone zgonem w latach 2013-2018 według płci.

Inne ciekawe zagadnienia, o których warto wspomnieć, to: depresja poporodowa z perspektywy mężczyzn, epigenetyka w psychiatrii, psychoneuroimmunologia, zaburzenia odżywiania oraz zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w pracy z pacjentami z kręgu zaburzeń psychotycznych.

Co nowego w terapii

Zagadnieniem istotnym dla praktyków były najnowsze doniesienia z zakresu terapii najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Wśród ostatnich warto wymienić dwa nowe leki przeciwpsychotyczne, które pojawią się na polskim rynku – lurazydon (lurazidone) oraz karyprazynę, a także podbijającą rynki farmaceutyczne – esketaminę stosowaną w farmakoterapii zaburzeń depresyjnych oraz przezczaszkową stymulację magnetyczną (transcranial magnetic stimulation, TMS) jako niefarmakologiczną metodę terapii zaburzeń psychicznych (tabela 1).

Tabela 1. Przezczaszkowa stymulacja mózgu jako metoda leczenia depresji

Lurazydon jest lekiem przeciwpsychotycznym II generacji, wykazującym antagonizm wobec receptorów dopaminergicznych D₂ i serotoninergicznych 5-HT_2A. Nie wiąże się on w istotnym stopniu z receptorami muskarynowymi ani receptorami histaminowymi, jest natomiast częściowym agonistą receptorów 5-HT_1A. Jest stosowany w farmakoterapii schizofrenii u osób dorosłych.

Karyprazyna jest antagonistą/częściowym agonistą receptorów dopaminergicznych D₂ i D₃, wykazującym 6 do 10 razy większą selektywność wobec receptorów D₂. Wykazuje również częściowy agonizm wobec receptorów serotoninergicznych 5-HT_1A. Połączenie agonizmu wobec 5-HT_1A i antagonizmu wobec receptorów D₂ jest cechą kilku nowych leków przeciwpsychotycznych (arypiprazolu, perospironu, lurazydonu, bifeprunoksu), określanych przez niektórych psychofarmakologów jako neuroleptyki III generacji. Komisja Europejska w lipcu 2017 roku zaakceptowała stosowanie karyprazyny w leczeniu schizofrenii u osób dorosłych w krajach Unii Europejskiej.

Podawana donosowo ketamina zmniejsza objawy depresji w ciągu godzin od podania, w przeciwieństwie do innych leków, które zaczynają działać dopiero po kilku tygodniach od pierwszego zastosowania. Warto wspomnieć, iż w marcu 2019 roku spray do nosa z ketaminą w leczeniu depresji zatwierdziła amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA). Obecnie trwają polskie, wieloośrodkowe badania kliniczne nad wspomnianą substancją.