Dążymy do celu

Wypalenie zawodowe – problem coraz powszechniejszy w praktyce lekarza psychiatry

dr hab. n. med. Marta Anczewska, prof. IPiN

I Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Marta Anczewska, prof. IPiN, I Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 1/9, 02-957 Warszawa, tel. 22 458 26 95, e-mail: anczew@ipin.edu.pl

  • Mechanizmy powstawania wypalenia zawodowego i dynamika rozwoju
  • Częstość występowania wypalenia zawodowego wśród lekarzy różnych specjalności
  • Skala zjawiska i szczególne aspekty wypalenia zawodowego w grupie lekarzy psychiatrów

W słowniku języka polskiego przy czasowniku „wypalać się” można znaleźć trzy określenia: „zużyć się przez palenie”, „przestać być odczuwanym”, „wyczerpać swoje siły, zapał, talent w określonej dziedzinie”. Do języka psychiatrii termin „wypalenie” (burn-out) został wprowadzony przez amerykańskiego lekarza Herberta Freudenbergera. W 1974 r. ukazał się artykuł zatytułowany „Staff burn-out”, będący owocem doświadczeń autora z pracy w ośrodku dla osób uzależnionych od narkotyków. U początkowo pełnych zapału i zaangażowania pracowników obserwował w miarę upływu czasu wiele negatywnych zmian związanych z wykonywanym zawodem. Obserwacja ta stała się dla autora szczególnie stymulująca poznawczo, gdyż stosunek człowieka do pracy, postawy wobec niej determinują to, czy postrzegana jest jako wartość, czy jako towar, czy jest środkiem do celu, czy celem samym w ypalać się” można znaleźć trzy określenia: „zużyć się przez palenie”, „przestać być odczuwanym”, „wyczerpać swoje siły, zapał, talent w określonej dziedzinie”. Do języka psychiatrii termin „wypalenie” (burn-out) został wprowadzony przez amerykańskiego lekarza Herberta Freudenbergera. W 1974 r. ukazał się artykuł zatytułowany „Staff burn-out”, będący owocem doświadczeń autora z pracy w ośrodku dla osób uzależnionych od narkotyków. U początkowo pełnych zapału i zaangażowania pracowników obserwował w miarę upływu czasu wiele negatywnych zmian związanych z wykonywanym zawodem. Obserwacja ta stała się dla autora szczególnie stymulująca poznawczo, gdyż stosunek człowieka do pracy, postawy wobec niej determinują to, czy postrzegana jest jako wartość, czy jako towar, czy jest środkiem do celu, czy celem samym w sobie.

Definicja wypalenia od początku budziła wiele kontrowersji i choć funkcjonujące w piśmiennictwie określenia różnią się od siebie, większość z nich podkreśla właśnie egzystencjalny aspekt wypalenia. Opisywane jest ono jako końcowy wynik stopniowego procesu rozczarowania i utraty złudzeń – ludzie poszukujący sensu swego życia w pracy doświadczają poczucia, że się zawiedli. Często rozczarowanie dotyczy nie samej pracy, polegającej na profesjonalnym pomaganiu drugiemu człowiekowi, ale tego, że nie można pomóc z powodu np. nieuleczalnej choroby, barier organizacyjnych lub braku współpracy z podopiecznym.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Narzędzia oceny wypalenia zawodowego

Kontrowersje w zdefiniowaniu zespołu wypalenia są przyczyną trudności w jego zoperacjonalizowaniu. Jak do tej pory jednym z najczęściej używanych narzędzi do [...]

Skala zjawiska wśród lekarzy

Stosowane narzędzia pozwalają na porównania poziomu wypalenia między różnymi grupami zawodowymi. Oszacowanie wypalenia zawodowego u lekarzy często daje wysokie wyniki i [...]

Dlaczego wypalenie zawodowe jest problemem coraz powszechniejszym w praktyce lekarza psychiatry?

Psychiatra zmaga się z trzema kategoriami stresorów zawodowych, które mogą działać demotywująco i prowadzić do wypalenia. Można też przyjąć, że w [...]

Jak rozpoznawać, jak zapobiegać, jak leczyć?

W literaturze przedmiotu nadal trwają dyskusje na temat odrębności zespołu wypalenia oraz rodzaju związków z innymi stanami i zaburzeniami psychicznymi. Niektórzy [...]

Podsumowanie

Wybierając zawód psychiatry, trzeba mieć świadomość, że nie do końca da się uniknąć opisanych wyżej stresów, gdyż ich geneza jest bardzo [...]

Do góry