Pacjentka opowiada, że nie warto kończyć szkoły, chce być modelką instagramową. Do tego potrzebny jej jest trener personalny, za którego matka już nie chce zapłacić.

W zachowaniu uwodzicielska, kapryśna, ekshibicjonistyczna. W wywiadzie impulsywność, lekkomyślne zachowania, w tym ryzykowne zachowania seksualne, niestałość, powierzchowność, skłonność do napinania się, manipulacji. Zgłasza, że boi się pustki, nudy, monotonii, musi się coś dziać, ma potrzebę przeżywania dramatów, tendencję do wybuchów złości połączonej z agresją. Agresję zwraca na zewnątrz. Nie wie, jakie ma preferencje (włączając seksualne), dużo eksperymentuje. Ma skłonności do angażowania się w niestabilne i intensywne relacje, zazwyczaj kończące się kryzysem emocjonalnym i napadami szału. Z obawy przed porzuceniem na ogół związki kończy sama lub gdy się zaangażuje, jest „gotowa na wszystko, żeby utrzymać relację”.

Eksperymentuje z substancjami psychoaktywnymi. W wywiadzie drobne kradzieże (głównie okrada rodziców) oraz sprzedaż narkotyków „przez matkę, bo jest skąpa”.

Diagnoza wstępna: osobowość typu borderline z cechami osobowości histrionicznej, narcystycznej i antyspołecznej.

Pani Bogna

Pacjentka, lat 38, mężatka od 5 lat, drugi związek małżeński, dwoje dzieci: 19-letni syn z pierwszego małżeństwa oraz 4-letnia córka z drugiego małżeństwa. Kobieta przyszła na wizytę z mężem, gdyż, jak zgłosiła: „on jej nie rozumie i trzeba mu wytłumaczyć, że zdradza go i kupuje, bo to choroba”. Opowiada, że leczyła się psychiatrycznie w wieku 22 lat z powodu depresji po rozwodzie z pierwszym mężem.

W trakcie rozmowy cały czas narzeka, jest niespokojna, rozdrażniona, przerywa wypowiedzi. Uważa, że problemy spowodowane są przez koleżankę, która „trafiła na lepszego męża i ogólnie ma lepiej”, co uzmysłowiło pani Bognie, że własne życie jej nie zadowala.

Rodzice pacjentki mieli własną działalność, handlowali ubraniami. Matka o wszystkim decydowała, była bardzo surowa, ale niekonsekwentna. Ojciec nadużywał alkoholu, po jego spożyciu podglądał pacjentkę w łazience, próbował ją obmacywać; gdy protestowała, robił się agresywny. Matka według pacjentki udawała, że nic nie widzi. Twierdzi, że to przez rodziców wyszła za mąż. Za niepowodzenia życiowe obwinia również pierwszego męża: „przez niego nie skończyłam studiów”.

Pacjentka mówi, że była już u kilku lekarzy, ale się do nich zraziła i nimi rozczarowała, bo nie widziała efektów terapii. Decyzje podejmuje impulsywnie, bez rozważania konsekwencji. W trakcie rozmowy zauważalna tendencja do kłótliwości i konfliktów z innymi, szczególnie gdy impulsywne zachowania są krytykowane przez męża. Pacjentka w domu agresywna czynnie wobec męża i dzieci, nie jest w stanie kontrolować swoich wybuchów. Zgłasza, że bardzo długo stara się być spokojna, ale „oni ją nieustannie prowokują”.

Z powodu pustki i nudy zaczęła uprawiać hazard, gra w tajemnicy na automatach oraz angażuje się w przypadkowe znajomości, spotyka się z mężczyznami poznanymi w lokalach z automatami. Kilkakrotnie groziła, że się zabije. Dwa razy podjęła próbę samobójczą – ostatnio, jak mąż chciał od niej odejść, gdy dowiedział się o licznych zdradach. W nocy ma napady objadania się, w ten sposób radzi sobie z napięciem, złością i niepokojem. Codziennie wieczorem wypija też drinka na sen.

Pacjentka w trakcie wizyt usiłowała przekonywać, a następnie sprowokować do specjalnego traktowania, przedłużać spotkania, wymuszać dodatkowe, nagabywała o numer prywatnego telefonu lekarza oraz jego adres. Prezentowała dużą roszczeniowość, oczekiwanie szybkiego wyleczenia oraz przerzucanie odpowiedzialności za swoje zdrowie na lekarza.

Diagnoza wstępna: osobowość typu borderline z cechami osobowości biernoagresywnej.

Podsumowanie

U osób z osobowością typu borderline występuje zaburzenie integracji ego, co odzwierciedla się w występowaniu rozproszonych i wewnętrznie sprzecznych koncepcji siebie. Mają one zazwyczaj nierealistyczny obraz siebie, cechują je prymitywne mechanizmy obronne, głównie projekcja, przeniesienie i magiczne myślenie. Postrzegają wszystko w kategoriach dobra lub zła, cechuje je brak poczucia ciągłości i spójności dotyczący osób i rzeczy pojawiających się w ich życiu. Pacjenci z zaburzeniami osobowości typu borderline mają wysokie wskaźniki współistniejących zaburzeń nastroju, lęku, zażywania substancji i zaburzeń odżywiania.

Badania podłużne przeprowadzone w grupie osób z osobowością typu borderline w ciągu 10 lat prospektywnej obserwacji sugerują, że pacjenci ci doświadczyli zmniejszania się częstości występowania zaburzeń osi I z biegiem czasu, ale odsetek tych zaburzeń nadal pozostał wysoki w porównaniu z osobami z innymi zaburzeniami osobowości⁹.