Problem diagnozowania współwystępowania uzależnienia od alkoholu (według klasyfikacji ICD-10: zespołu zależności alkoholowej, ZZA) oraz choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) ma charakter wielowymiarowy (biologiczno-psychologiczno-społeczny) i jest powiązany z jednoczesnymi lub częściowo pokrywającymi się oddziaływaniami czynników konstytucjonalnych i psychospołecznych.

Współchorobowość

W literaturze medycznej funkcjonuje wiele eponimów, które stosowane są często jako synonimy, choć nie zawsze poprawnie: double (dual) diagnosis (podwójne rozpoznanie), comorbidity (współchorobowość), co-occurance (współwystępowanie), co-appearance (współpojawianie się). Jest to niewątpliwie związane z faktem, że nie ma powszechnie akceptowanych definicji opisywanego zjawiska, a jego rozumienie jest intuicyjne.

W medycynie przyjmuje się najczęściej, że jest to współwystępowanie dwóch chorób, raczej niezależnie, czasem w związku przyczynowym.

W założeniach teoretycznych wskazuje się na współchorobowość, jeśli dwie cechy choroby występują częściej, niż wynikałoby to z przypadku.

Współwystępowanie powinno się definiować jako dwa lub więcej zaburzeń o różnej etiopatogenezie albo gdy etiopatogeneza jest nieznana, o różnej patofizjologii narządów lub układów¹. W podejściu praktycznym przyjmuje się, że leczenie współwystępujących chorób wymaga kompleksowego oddziaływania, które jest związane z wyższymi kosztami, zatem konieczne staje się wprowadzenie podwójnego rozpoznania jako droższego produktu dla ubezpieczycieli.

W psychiatrii przez lata wyodrębniły się dwa sposoby rozumienia opisywanego zjawiska. Pierwszy zawiera szeroko pojmowane, wszelkie współwystępowanie dwóch chorób (także somatycznych) lub zaburzeń w ciągu całego życia (life prevalence) albo wyłącznie jednoczasowo (time prevalence), albo ewidentnie jedno po drugim (związek przyczynowy).

W drugim podejściu rozumienie jest ograniczone wyłącznie do pojawienia się psychoz, dawniej nazywanych endogennymi, i nadużywania substancji psychoaktywnych lub uzależnienia.

W rozumieniu biologicznym wspólny czynnik etiologiczny najczęściej wiąże się z istnieniem puli wspólnych wariantów polimorfizmów genowych, co prowadzi do pojawiania się wspólnych dysfunkcji i anomalii neuroprzekaźnikowych. Następstwem są zaburzenia poznawcze w wyniku tak zwanej hipofrontalności (braku hamowania przez korę przedczołową jąder podkorowych) lub anhedonii. Może to prowadzić do sięgania po różne substancje w celu samoleczenia, a w konsekwencji do ich nadużywania i uzależnienia².