Temat numeru

Uzależnienie od alkoholu w chorobie afektywnej dwubiegunowej

prof. nadzw. dr hab. n. o zdr. Agnieszka Samochowiec1

prof. dr hab. n. med. Jerzy Samochowiec2

prof. nadzw. dr hab. n. med. Jolanta Kucharska-Mazur2

1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Szczeciński

2 Katedra i Klinika Psychiatrii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Adres do korespondencji: prof. nadzw. dr hab. n. o zdr. Agnieszka Samochowiec, Instytut Psychologii, Uniwersytet Szczeciński, ul. Krakowska 71-79, 71-017 Szczecin, e-mail: agnieszkasamochowiec@gmail.com

  • Afektywne zaburzenia dwubiegunowe (ChAD) a zespół zależności alkoholowej (ZZA) – wspólne elementy
  • Zaburzenia zależne i niezależne związane ChAD i ZZA
  • Jednoczesna terapia osób z podwójną diagnozą

Problem diagnozowania współwystępowania uzależnienia od alkoholu (według klasyfikacji ICD-10: zespołu zależności alkoholowej, ZZA) oraz choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) ma charakter wielowymiarowy (biologiczno-psychologiczno-społeczny) i jest powiązany z jednoczesnymi lub częściowo pokrywającymi się oddziaływaniami czynników konstytucjonalnych i psychospołecznych.

Współchorobowość

W literaturze medycznej funkcjonuje wiele eponimów, które stosowane są często jako synonimy, choć nie zawsze poprawnie: double (dual) diagnosis (podwójne rozpoznanie), comorbidity (współchorobowość), co-occurance (współwystępowanie), co-appearance (współpojawianie się). Jest to niewątpliwie związane z faktem, że nie ma powszechnie akceptowanych definicji opisywanego zjawiska, a jego rozumienie jest intuicyjne.

W medycynie przyjmuje się najczęściej, że jest to współwystępowanie dwóch chorób, raczej niezależnie, czasem w związku przyczynowym.

W założeniach teoretycznych wskazuje się na współchorobowość, jeśli dwie cechy choroby występują częściej, niż wynikałoby to z przypadku.

Współwystępowanie powinno się definiować jako dwa lub więcej zaburzeń o różnej etiopatogenezie albo gdy etiopatogeneza jest nieznana, o różnej patofizjologii narządów lub układów1. W podejściu praktycznym przyjmuje się, że leczenie współwystępujących chorób wymaga kompleksowego oddziaływania, które jest związane z wyższymi kosztami, zatem konieczne staje się wprowadzenie podwójnego rozpoznania jako droższego produktu dla ubezpieczycieli.

W psychiatrii przez lata wyodrębniły się dwa sposoby rozumienia opisywanego zjawiska. Pierwszy zawiera szeroko pojmowane, wszelkie współwystępowanie dwóch chorób (także somatycznych) lub zaburzeń w ciągu całego życia (life prevalence) albo wyłącznie jednoczasowo (time prevalence), albo ewidentnie jedno po drugim (związek przyczynowy).

W drugim podejściu rozumienie jest ograniczone wyłącznie do pojawienia się psychoz, dawniej nazywanych endogennymi, i nadużywania substancji psychoaktywnych lub uzależnienia.

W rozumieniu biologicznym wspólny czynnik etiologiczny najczęściej wiąże się z istnieniem puli wspólnych wariantów polimorfizmów genowych, co prowadzi do pojawiania się wspólnych dysfunkcji i anomalii neuroprzekaźnikowych. Następstwem są zaburzenia poznawcze w wyniku tak zwanej hipofrontalności (braku hamowania przez korę przedczołową jąder podkorowych) lub anhedonii. Może to prowadzić do sięgania po różne substancje w celu samoleczenia, a w konsekwencji do ich nadużywania i uzależnienia2.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia

W badaniach Epidemiologic Catchment Area3 i National Comorbidity Survey4 wykazano, że częstość występowania uzależnień bądź nadużywania substancji psychoaktywnych w populacji ogólnej [...]

Przyczyny nadużywania alkoholu i substancji psychoaktywnych w chorobach afektywnych

Pacjenci w fazie maniakalnej ujawniają często zaburzenia behawioralne i używają nadmiernie substancji psychoaktywnych, w tym głównie alkoholu, w celu „leczenia” bezsenności, [...]

ChAD a ZZA/SUD

Szkodliwe używanie (termin ten jest pominięty w klasyfikacji DSM-5, pozostaje w ICD-11) alkoholu czy innych substancji wpływa na przebieg ChAD, tworząc [...]

Terapia ChAD i ZZA/SUD

Współpraca z pacjentami dotkniętymi zarówno ChAD, jak i ZZA/SUD jest często złożona i wielowymiarowa, gdyż w obrazie psychopatologicznym pojawiają się silne [...]

Podsumowanie

W obrazie psychopatologicznym stwierdza się szereg wspólnych elementów pomiędzy afektywnymi zaburzeniami dwubiegunowymi a zaburzeniami związanymi z ZZA. Częste jest też występowanie [...]
Do góry