Prawidłowe rozpoznanie

Pacjent z otępieniem z towarzyszącymi zaburzeniami zachowania, bez objawów psychotycznych

prof. dr hab. n. med. Irena Krupka-Matuszczyk

Śląska Wyższa Szkoła Medyczna w Katowicach

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Irena Krupka-Matuszczyk, Śląska Wyższa Szkoła Medyczna, ul. Mickiewicza 29, 40-085 Katowice, tel. 602 755 063, e-mail: irena@matuszczyk.pl

• Charakterystyka zespołów otępiennych

• Ścieżka diagnostyczna – na co szczególnie należy zwrócić uwagę?

• Kompleksowe zalecenia terapeutyczne – farmakologiczne i pozafarmakologiczne

Proces starzenia się ludności jest zjawiskiem stosunkowo nowym. Wystąpił on po tzw. wzroście demograficznym drugiej połowy XX w. Otępienie należy obecnie do poważnych wyzwań medycznych i społecznych, a także głównych przyczyn upośledzenia sprawności psychicznej, fizycznej, społecznej oraz śmierci osób w wieku podeszłym. Jest spowodowane chorobą mózgu lub postępującym stanem towarzyszącym chorobom i urazom, które pogarszają funkcje poznawcze. Chorzy stopniowo tracą krytycyzm, mają problemy z orientacją, rozumieniem sytuacji i wypowiedzi. Wykazują upośledzenie ruchów precyzyjnych, zdolności rozpoznawania przedmiotów i wykonania czynności złożonych lub ich korygowania.

Epidemiologia

Pojęcia „starość” i „starzenie się” można oceniać jako zjawiska dotyczące społeczeństwa danego kraju. W aspekcie jednostkowym starość jest stanem biologicznym będącym ostatnim etapem życia1. Według Kirkwooda (1996) starzenie to proces postępującego upośledzenia funkcji życiowych organizmu oraz utrata możliwości adaptacyjnych do zmian społecznych wraz ze zwiększającym się prawdopodobieństwem zgonu2. Starzenie się jest procesem dynamicznym, podczas gdy starość jako stan ma charakter statyczny.

W populacji osób powyżej 65 r.ż. często występują zaburzenia poznawcze i istotnie wzrasta ryzyko otępienia. Odsetek ludności z zaburzonymi funkcjami poznawczymi w Polsce w wieku ponad 65 lat wynosił w 2010 r. 14%3, zaś badania dotyczące otępienia wykazały, że w populacji powyżej 65 r.ż. jest to od 5,7 do 10% osób4,5. Według danych z piśmiennictwa światowego otępienie dotyka 3-11% osób po 65 r.ż., czyli 50 mln ludzi, z czego około 60% z nich żyje w krajach o niskich i średnich dochodach. W Wielkiej Brytanii otępienie stwierdzane jest u 850 tys. osób i stanowi główną przyczynę śmierci mężczyzn i kobiet, a liczby te mają się potroić do roku 20506. Każdego roku pojawia się prawie 10 mln nowych przypadków otępienia, a łączna liczba osób z tym rozpoznaniem w 2030 r. szacowana jest na 82 mln i 152 mln w 2050 r. Demencja jest zatem problemem zdrowotnym, społecznym i gospodarczym, prowadzącym do wzrostu kosztów dla rządów, społeczności i rodzin.

Na podstawie analizy wielu badań epidemiologicznych stwierdzono, że wskaźnik rozpowszechnienia otępienia podwaja się co mniej więcej 5 lat od 65 r.ż., a Światowa Organizacja Zdrowia (WHO – World Health Organization) zatwierdziła globalny plan działania na rzecz walki z demencją, dotyczący siedmiu głównych obszarów7.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Kryteria diagnostyczne otępienia

Na zachowanie człowieka wpływają procesy poznawcze, takie jak percepcja, uczenie się, język, myślenie, uwaga, pamięć, motywacja i emocje. Wszystkie te elementy [...]

Obraz kliniczny otępienia

Objawy otępienia narastają w miarę postępu choroby. Pierwszymi oznakami są problemy z pamięcią krótkotrwałą – zapominanie o rzeczach, które wydarzyły się [...]

Patogeneza

Obecnie kilkadziesiąt jednostek chorobowych wymienianych jest jako przyczyny otępienia. Prowadzą do niego pierwotne choroby OUN, które nieodwracalnie uszkadzają mózg (w mniej [...]

Zespoły otępienne

Poza typowymi zespołami otępiennymi istnieje duża grupa potencjalnie odwracalnych lub przemijających zaburzeń pamięci i innych funkcji poznawczych (myślenia, rozumienia, orientacji, zdolności [...]

Czynniki ryzyka demencji według WHO

Brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu, niezdrowa dieta i nadużywanie alkoholu oraz takie choroby jak cukrzyca i nadciśnienie, a także wysokie stężenie [...]

Postępowanie diagnostyczne

Aby rozpoznać otępienie, należy wykonać:

Podsumowanie

Otępienie o różnej etiologii stanowi ważny problem medyczny oraz społeczny ze względu na to, że należy do głównych przyczyn niepełnosprawności i [...]

Do góry