lek. Maria Filip

prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki

Duloksetyna jako 1 z 2 dostępnych w Polsce leków z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI – serotonin norepinephrine reuptake inhibitor) jest lekiem działającym selektywnie, cechuje się wysokim powinowactwem wobec układów transporterowych serotoniny i noradrenaliny, wzbogaconym także o wpływ na neuroprzekaźnictwo dopaminowe¹. W związku z wielokierunkowym mechanizmem działania znajduje zastosowanie w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych uogólnionych, a także zespołów bólowych o różnej etiologii². Dodatkowo jest stosowana w leczeniu bólu neuropatycznego, fibromialgii oraz wysiłkowego nietrzymania moczu³. Duloksetyna jest lekiem skutecznym i dość dobrze tolerowanym w przypadku współwystępowania różnego rodzaju dolegliwości fizycznych oraz objawów depresyjnych¹.

Historia duloksetyny

Duloksetynę stworzyli naukowcy współpracujący z Eli Lilly – David Robertson, David Wong i Joseph Krushinski (zostali oni wymienieni jako wynalazcy w zgłoszeniu patentowym złożonym w 1986 r. i udzielonym w 1990 r.). Pierwsza publikacja dotycząca odkrycia racemicznej postaci duloksetyny, określanej jako LY227942, ukazała się w 1988 r. Enancjomer (+) LY227942, przypisany LY248686, został wybrany do dalszych badań, ponieważ hamował wychwyt zwrotny serotoniny w synaptosomach szczurów dwukrotnie silniej niż enancjomer (–). Cząsteczka ta została następnie nazwana duloksetyną⁴.

W 2001 r. firma Eli Lilly złożyła w FDA wniosek o nowy lek (NDA – new drug application) dla duloksetyny. Trzy lata później została ona zatwierdzona w leczeniu depresji i neuropatii cukrzycowej. Również w roku 2004 duloksetyna została zatwierdzona do stosowania w wysiłkowym nietrzymaniu moczu (SUI – stress urinary incontinence) w Europie⁵. W 2007 r. Health Canada zatwierdziło duloksetynę w leczeniu depresji i obwodowego bólu neuropatycznego u cukrzyków.

Cechy fizykochemiczne

Rycina 1. Struktura chemiczna duloksetyny

Duloksetyna (chlorowodorek duloksetyny: LY248686, chlorowodorek N-metylo-g-1-naftalenyloksy-2-tiofeno-propanaminy) (ryc. 1) jest zrównoważonym podwójnym inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (norepinefryny). Dodatkowo, blokując pompę zwrotnego wychwytu dopaminy (transporter dopaminy), wpływa na przekaźnictwo dopaminergiczne. Ponieważ dopamina jest inaktywowana przez wychwyt zwrotny noradrenaliny w korze czołowej, w której występuje niewiele transporterów dopaminowych, duloksetyna może nasilać przekaźnictwo dopaminergiczne w tej części mózgu^3,6.

Właściwości farmakokinetyczne

Duloksetyna jest dostępna w postaci kapsułek dojelitowych i dobrze wchłaniana drogą doustną. Podaje się ją raz dziennie⁷, a zakres terapeutyczny mieści się między 60 a 120 mg na dobę. Po podaniu pojedynczych doustnych dawek 20 mg duloksetyny czas do osiągnięcia C_max mieści się zwykle w zakresie 4-6 godz. u zdrowych dorosłych ochotników⁸. Okres półtrwania w osoczu wynosi ok. 12 godz.⁷ Biodostępność – 50%. Objętość dystrybucji – 10-14 l/kg⁷.

Badania z użyciem duloksetyny znakowanej ¹⁴C wskazują, że lek jest silnie związany z białkami osocza (>95%)⁹. Badania in vitro sugerują z kolei, że duloksetyna może hamować CYP2D6 i być metabolizowana zarówno przez CYP1A2, jak i CYP2D6 do wielu nieaktywnych metabolitów⁹.

Wskazania do stosowania duloksetyny

Tabela 1. Wskazania do stosowania duloksetyny

Warto nadmienić, że rejestracje duloksetyny mogą się istotnie różnić w zależności od agencji regulującej rynek (tab. 1).