Kardiologia

Migotanie przedsionków – kiedy należy przywracać rytm zatokowy?

Lek. Krzysztof Jaworski

Dr hab. med. Rafał Dąbrowski, prof. nadzw. IK

II Klinika Choroby Wieńcowej, Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie

Adres do korespondencji: Dr hab. Rafał Dąbrowski II Klinika Choroby Wieńcowej Instytut Kardiologii, ul. Spartańska 1, 02-637 Warszawa, tel. 22 343 40 50,

e-mail: rdabrowski@ikard.pl

Migotanie przedsionków (atrial fibrillation – AF) należy do zaburzeń rytmu serca o istotnym znaczeniu klinicznym, zarówno w odniesieniu do poszczególnych chorych, jak i całego społeczeństwa. Według danych z 2010 roku arytmia ta występuje u ponad 30 mln osób na świecie. Ponadto częstość jej występowania stale wzrasta. Szacuje się, że w Europie AF pojawi się w ciągu życia u co czwartego człowieka w średnim wieku (40.-55. r.ż.).[1-3] Głównymi przyczynami tego zjawiska są m.in. starzenie się populacji, coraz częstsze występowanie chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, przewlekła choroba nerek czy cukrzyca, a także coraz powszechniejsze wykrywanie AF w stadium niemym klinicznie. Powyższe tendencje epidemiologiczne oraz znamienny wpływ arytmii i jej powikłań na życie chorych sprawiają, że każdy lekarz powinien mieć przynajmniej podstawową wiedzę dotyczącą problematyki leczenia AF. W 2016 roku eksperci Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (European Society of Cardiology – ESC) opublikowali nowe wytyczne odzwierciedlające stały postęp naukowy w tej dziedzinie.[4]

AF nie stanowi jednorodnej arytmii w kontekście patofizjologicznym ani klinicznym. Różnice u poszczególnych pacjentów mogą dotyczyć substratu anatomicznego, czynników wyzwalających, rodzaju i nasilenia objawów, przebiegu choroby, a także odpowiedzi na leczenie. AF przejawia się chaotyczną aktywacją elektryczną przedsionków o częstości > 350/min, prowadzącą do utraty ich funkcji mechanicznej. Cechami charakterystycznymi w badaniu EKG są fala f oraz zupełna niemiarowość zespołów QRS (z wyjątkiem przypadków współistnienia bloku przedsionkowo-komorowego III stopnia). Częstotliwość rytmu komór zależy od sprawności przewodzenia przez łącze przedsionkowo-komorowe i może zawierać się w bardzo szerokich granicach, od bradykardii po tachykardię.

Zastój krwi w jamie lewego przedsionka oraz związane z AF zaburzenia układu krzepnięcia stanowią składowe triady Virchowa usposabiające do tworzenia skrzeplin. Około 90 proc. z nich lokalizuje się w uszku lewego przedsionka.[5] Jeśli skrzeplina lub jej fragment przedostanie się drogą tętniczą do naczyń obwodowych, może spowodować ich niedrożność z następczym ostrym niedokrwieniem narządów lub kończyn. Najbardziej powszechnym, a zarazem najgroźniejszym miejscem zatorowości jest ośrodkowy układ nerwowy. Skrzepliny pochodzące z jam serca odpowiadają za 20-30 proc. udarów niedokrwiennych mózgu.[6,7]

Drugą jednostką chorobową związaną w pewnym stopniu z AF jest niewydolność serca (heart failure – HF). Arytmia może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną HF, a także czynnikiem pogarszającym jej przebieg kliniczny. Wpływ AF na objętość wyrzutową l...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Metody leczenia

Leczenie pacjentów z AF sprowadza się głównie do ograniczenia objawów klinicznych choroby oraz profilaktyki powikłań zakrzepowo-zatorowych. Podstawowym czynnikiem determinującym wybór postępowania [...]

Strategia kontroli częstotliwości rytmu komór

Do leków wykorzystywanych w kontroli częstotliwości rytmu komór należą: β-adrenolityki, niedihydropirydynowi antagoniści wapnia oraz glikozydy nasercowe (I/B). β-adrenolityki są uznawane za [...]

Strategia kontroli rytmu serca

Podstawą kwalifikacji do przywrócenia rytmu zatokowego jest ocena prawdopodobieństwa jego utrzymania. W pierwszym roku po skutecznej kardiowersji u 60-80 proc. chorych [...]

Sytuacje szczególne

AF często współistnieje z HF. Napad arytmii może prowadzić do zaostrzenia objawów. U chorych niestabilnych hemodynamicznie postępowaniem z wyboru jest kardiowersja [...]

Leczenie przeciwkrzepliwe

Najgroźniejszym powikłaniem AF są incydenty zakrzepowo-zatorowe, z udarem niedokrwiennym mózgu na czele. Niezależnie od przyjętej strategii postępowania u każdego chorego należy [...]

Podsumowanie

AF jest najczęstszą utrwaloną tachyarytmią nadkomorową. Stopień nasilenia objawów, a także całokształt obrazu klinicznego determinują wybór strategii kontroli rytmu serca lub [...]

Do góry