Farmakoterapia w stanach nagłych

Zespół serotoninowy – po pierwsze prawidłowe rozpoznanie

Dr n. med. Jarosław Woroń1
Dr hab. med. Marcin Siwek2

1Klinika Intensywnej Terapii Interdyscyplinarnej UJ CM w Krakowie, Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii Wydziału Lekarskiego UJ CM w Krakowie, Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii nr 1 oraz Oddział Chorób Wewnętrznych i Geriatrii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

2Zakład Zaburzeń Afektywnych Katedry Psychiatrii UJ CM w Krakowie, Pododdział Zaburzeń Afektywnych Oddziału Klinicznego Psychiatrii Dorosłych, Dzieci i Młodzieży, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Adres do korespondencji: Dr Jarosław Woroń, Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii Wydziału Lekarskiego, UJ CM w Krakowie, ul. Śniadeckich 10, 31-531 Kraków, e-mail: farmakologiawpraktyce@woron.eu

Zespół serotoninowy (ZS) należy do powikłań związanych z farmakoterapią, a ściślej szczególnie związany jest ze stosowaniem polifarmakoterapii. Objawy ZS są niejednokrotnie przyczyną szukania pomocy zarówno w praktykach lekarzy rodzinnych, jak i na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Jak uczy praktyka kliniczna, niestety, nadal często ZS nie jest rozpoznawany, co więcej, pomimo zebranego wywiadu o stosowanej przez pacjenta farmakoterapii nie koreluje się stosowanych leków z prezentowanymi objawami. Obecnie także problemem jest suplementomania, która w konsekwencji stosowania suplementów wraz z lekami staje się przyczyną występowania powikłań, w tym także ciężkich.

Zespół serotoninowy jest związany z nadmierną aktywacją ośrodkowych (pień mózgu i rdzeń kręgowy) oraz obwodowych receptorów 5HT1A i 5HT2. Jak wskazuje praktyka, rolę nie do pominięcia odgrywają również aktywacja noradrenergiczna, a także przekaźnictwo glutaminianergiczne i GABA-ergiczne.[1,2] ZS stanowi kombinację trzech grup objawów:

  • psychopatologicznych,
  • neurologicznych,
  • wegetatywnych.


Pojawiają się one i narastają w krótkim czasie, najczęściej od kilkudziesięciu minut do doby od momentu, kiedy zaistniał jeden z trzech podstawowych mechanizmów przyczynowo-skutkowych.

Pierwszy z nich to interakcje farmakodynamiczne, kiedy pacjent jednocześnie przyjmuje dwa lub więcej leków, które synergistycznie nasilają przekaźnictwo serotoninergiczne (tabela 1). Należy przy tym podkreślić, że również leki i suplementy zawiera...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Trudności diagnostyczne

Obraz kliniczny ZS może przebiegać pod postacią umiarkowaną oraz ciężką, zagrażającą życiu. Ciężkość obserwowanych objawów zależy od skali nasilenia przekaźnictwa serotoninergicznego. [...]

Postępowanie

ZS o łagodnie nasilonych objawach zwykle mija samoistnie w ciągu 24-48 godzin od odstawienia leków odpowiedzialnych za wystąpienie objawów. W przypadkach [...]

Do góry