Dr n. med. Anna Mosiołek

Opis przypadku

Pacjent, lat 19, przywieziony przez pogotowie (PR) ratunkowe w asyście policji z powodu pobudzenia oraz agresji. Dane z wywiadu: podczas interwencji PR zachowanie dziwaczne, stał na parapecie, wykrzykiwał niezrozumiałe słowa, na uwagi nie reagował, nie nawiązywał logicznego kontaktu słownego. Przy interwencji agresywny czynnie – szarpał się z ratownikami medycznymi. W czasie interwencji była obecna partnerka pacjenta oraz jego matka. Pacjent mniej więcej 30 min przed interwencją zaatakował partnerkę nożem (widoczne rany cięte na przedramieniu). Kobieta podawała, że 3 godziny przed interwencją palił jakieś zioła. W trakcie przeszukania przez policję znaleziono suszone, rozdrobnione rośliny.

Na izbie przyjęć pacjent silnie pobudzony, szarpał się z personelem, monologował, wyganiał nieistniejące osoby, usiłował ciekać, twierdził, że chcą go zabić. W trakcie badania skarżył się na bóle w klatce piersiowej. Przyjęty bez zgody do szpitala psychiatrycznego na mocy art. 23 Ustawy o Ochronie Zdrowia Psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 roku.

W badaniu: pacjent bez zaburzeń świadomości, nastrój euforyczny, niedostosowany, pobudzony, w niepokoju, w wypowiedziach wątki urojeniowe prześladowcze i ksobne. Potwierdzał halucynacje słuchowe i wzrokowe, napady lęku, zachowania agresywne. Tachykardia 116/min, hipertensja 157/91, temperatura 37,8°C.

Zlecono na cito: morfologię, kinazę kreatynową, elektrolity, kreatyninę, AspAT, AlAT, testy przesiewowe w kierunku wykrywania APA, EKG.

W badaniach: z powodu silnego zagrażającego pobudzenia unieruchomiono pacjenta pasami bezpieczeństwa, podano klonazepam 2 mg im. oraz zlecono 1000 ml NaCl o stężeniu 0,9 proc. Podpięto pacjenta pod przenośny kardiomonitor w celu stałej oceny podstawowych parametrów życiowych. Zalecono okłady schładzające do czasu wyrównania temperatury.

Ze względu na utrzymujące się objawy psychotyczne oraz pobudzenie po 2 godzinach podano pacjentowi 1 amp. (5 mg) haloperydolu im.

Po 5 godzinach uzyskano uspokojenie pacjenta i stabilizację stanu somatycznego. Po 40 godzinach obserwacji i stabilizacji stanu psychicznego oraz somatycznego pacjent wypisany ze szpitala.

Rozpoznanie: zatrucie syntetycznymi kanabinolami, prawdopodobnie „K2”.

Skala problemu

Nowe substancje psychoaktywne to termin używany do opisywania syntetycznych produktów, określanych również jako dopalacze, leki odtwórcze, chemikalia badawcze lub narkotyki internetowe. Trzy najczęstsze grupy NSP to:

• syntetyczne kanabinoidy,
• syntetyczne katynony,
• syntetyczne opioidy.[2] 

W World Drug Report z 2014 roku odnotowano ponaddwukrotny wzrost liczby NPS na rynku globalnym w latach 2009-2013.[3] W 2015 roku Biuro ONZ ds. wczesnego ostrzegania przed narkotykami i przestępczością zarejestrowało 644 NSP.[4] Objawy związane z przyjmowaniem nowych substancji psychoaktywnych najczęściej należą do grupy objawów neuropsychiatrycznych (dezorientacja, urojenia i halucynacje). Ustępują one zazwyczaj w ciągu kilku godzin, mogą jednak przedłużać się i trwać nawet przez kilka dni.[5]

Leczenie może na pierwszy rzut oka wydawać się skomplikowane ze względu na ograniczoną wiedzę na temat danej substancji, ale powinno być oparte na ogólnym podejściu objawowym. Objawy występujące u zatrutych pacjentów należą do związanych ze stymulacją adrenergiczną, serotoninergiczną i dopaminergiczną.[6] W badaniu wieloośrodkowym z 10 krajów europejskich zebrano dane na temat zatruć substancjami psychoaktywnymi. Według nich pacjenci trafiali do szpitala z objawami zatrucia klasycznymi narkotykami (64,6 proc.), po przyjęciu leków (26,5 proc.) i NSP (5,6 proc.). 69,5 proc. osób zostało przywiezionych przez pogotowie ratunkowe, średnia długość pobytu to 4,6 godziny, znaczna liczba zatrutych (26,5 proc.) była pobudzona, w 10,5 proc. ocena w skali GCS wynosiła 8 lub mniej.[7]

Zasady postępowania przy zatruciu substancjami psychoaktywnymi

Gdy u pacjenta z zatruciem nowymi substancjami psychoaktywnymi występuje zagrożenie zdrowia i życia, należy przede wszystkim spróbować ustalić:

• jaką substancję przyjął,
• jaki czas upłynął od jej przyjęcia,
• w jaki sposób i w jakiej ilości została spożyta.

Nowe substancje psychoaktywne mogą występować w zasadzie w każdej postaci, np. kadzidełek, suszu, skrętów, fajek, tabletek, proszku, kryształków, znaczków do lizania albo mieszanek aromatycznych. Dlatego zabezpieczamy wszystkie podejrzane rzeczy znajdujące się przy pacjencie, w szczególności: