Opis przypadku

Chory, lat 30, zgłosił się na szpitalny oddział ratunkowy (SOR) o godzinie 4.00 z powodu trudności w oddawaniu moczu. Z zebranego wywiadu należało wnioskować, iż ostatni raz mężczyzna oddawał mocz o godzinie 20.00 dnia poprzedniego. W ciągu 8 godzin wypił ok. 1000 ml płynów, które spożywał w trakcie spotkania towarzyskiego. W badaniu fizykalnym lekarz pracujący na SOR stwierdził wypełniony pęcherz moczowy wystający ponad spojenie łonowe i twarde sztywne prącie we wzwodzie.

Próba wprowadzenia do światła pęcherza cewnika nr 12 F i 16 F się nie powiodła. Lekarz SOR poprosił o pomoc urologa. Przed zbadaniem chorego specjalista zebrał ponownie wywiad dotyczący przyjmowania leków wpływających na wzwód prącia. Mężczyzna przyznał, iż spożył 150 mg syldenafilu, po którym nastąpił bolesny wzwód prącia. Po ewakuacji zalegającej krwi w ciałach jamistych z wykorzystaniem strzykawki o pojemności 20 ml z igłą odpowiedniej grubości urolog wprowadził do światła pęcherza cewnik 16 F, ewakuując ok. 750 ml klarownego moczu.

Przetrwały wzwód prącia zwęził światło cewki, uniemożliwiając swobodny wypływ moczu oraz wprowadzenie cewnika o rozmiarze 12 F.

Etiopatogeneza ostrego zatrzymania moczu

Częstym zabiegiem wykonywanym w warunkach ambulatoryjnych jest wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego chorego zgłaszającego się z powodu ostrego zatrzymania moczu (OZM). Poniżej przedstawię podstawowe informacje dotyczące tego zabiegu.

Ostre zatrzymanie moczu definiujemy jako brak możliwości odpływu moczu zgromadzonego w świetle pęcherza. Stan ten możemy również nazwać niedrożnością dolnych dróg moczowych. Jest on porównywalny do niedrożności jelit, gdzie treść zawarta w części proksymalnej przewodu pokarmowego (w stosunku do przeszkody) nie ma możliwości przemieszczenia się do jego pozostałych odcinków. OZM należy różnicować z bezmoczem, kiedy chory nie oddaje moczu, ponieważ pęcherz moczowy jest pusty.

Zwężenie cewki (ryc. 1) może być spowodowane zabiegiem endoskopowym lub traumatycznym wprowadzeniem instrumentów do dolnych dróg moczowych, radioterapią i brachyterapią gruczołu krokowego, pęcherza moczowego, narządów rodnych, jelita grubego/odbytnicy, a także urazem, zabiegami urologicznymi (adenomektomią, radykalną prostatektomią, plastyką cewki moczowej oraz innymi wykonywanymi z powodu kamicy i wad wrodzonych dróg moczowych), chorobami układu nerwowego oraz urazami kręgosłupa, ciałem obcym (złogiem), a także ostrym zapaleniem gruczołu krokowego. OZM występuje częściej u mężczyzn, rzadziej u kobiet.

Rycina 1. Obraz endoskopowy zwężenia cewki moczowej

Przyczyną ostrego zatrzymania moczu może być:

• przerost gruczołu krokowego (BPH – benign prostatic hyperplasia) (ryc. 2)

Rycina 2. Obraz endoskopowy przerośniętych płatów gruczołu krokowego (widok na wysokości wzgórka nasiennego)

• masywny krwiomocz (ryc. 3)

Rycina 3. Krwiomocz

• nowotwory narządów sąsiadujących z cewką moczową (gruczołu krokowego, pęcherza moczowego, pochwy, macicy, sromu, prącia, odbytnicy).

Do najczęstszych objawów OZM należą: