Napad paniki, stanowiący element zespołu lęku napadowego, jest stanem bardzo szczególnym z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze, jest to stan niezwykle silnego dyskomfortu, który trudno porównać z czymkolwiek innym. Osoby, które przeżyły pełnoobjawowy napad lęku, opisują go zawsze jako najgorsze doświadczenie, które zdarzyło im się w życiu. Większość pacjentów ma podczas napadu wrażenie umierania i głębokie przekonanie o tym, że śmierć zaraz nastąpi. Po drugie, bardzo charakterystyczną cechę lęku napadowego stanowi równie dogłębne przekonanie, że przyczyna dolegliwości jest całkowicie somatyczna. Pacjenci nigdy nie biorą pod uwagę lęku jako potencjalnej przyczyny. Zamiast tego są przekonani o bardzo ciężkiej, nagłej i śmiertelnej chorobie somatycznej (najczęściej wymieniają zawał serca lub udar mózgu). Ze względu na to przekonanie nie zwracają się po pomoc do psychiatry, lecz wzywają karetkę pogotowia i domagają się zawiezienia na szpitalny oddział ratunkowy – tam też najczęściej się pojawiają. Po uzyskaniu informacji o tym, że badania dodatkowe nie wykazują odchyleń od normy, a dolegliwości mają charakter lękowy („psychiczny”), są z reguły bardzo rozżaleni, uważają, że zostali zlekceważeni, a „lekarz się nie zna” – w związku z tym szukają pomocy gdzie indziej. Sugestia zgłoszenia się do psychiatry spotyka się z gwałtowną reakcją negatywną – pacjenci dochodzą do wniosku, że lekarze robią z nich wariatów i czują się obrażeni.

Jak wynika z tych wstępnych ustaleń – można się spodziewać, że pacjent z napadami lęku trafi do psychiatry stosunkowo późno, a na pewno znacznie później niż powinien. W tym okresie będzie już bardzo źle nastawiony do przedstawicieli ochrony zdrowia, w jego opinii niekompetentnych i nieskutecznych. Jednocześnie będzie stanowił poważne obciążenie dla tych ogniw opieki zdrowotnej, które i bez tego nie narzekają na brak zajęcia (pogotowie ratunkowe, szpitalne oddziały ratunkowe). Im szybciej problem zostanie prawidłowo zdefiniowany, tym lepiej zarówno dla pacjenta, jak i dla systemu opieki medycznej. Temu ma służyć ten artykuł.

Obraz kliniczny

W obrazie klinicznym dominują napady panicznego lęku przebiegające z bardzo silnymi objawami wegetatywnymi (tachykardia, subiektywna duszność, hiperwentylacja, zawroty głowy) oraz takie objawy psychiczne, jak lęk przed śmiercią, lęk przed zwariowa...