Po zgłoszeniu się pacjenta do gabinetu lekarz dentysta oceni stan zęba, środowisko jego przechowywania i podejmie decyzję dotyczącą dalszego leczenia⁵. Istnieją jednak przeciwwskazania do replantacji (tab. 3). Jeśli zabieg replantacji będzie możliwy lub zostało to prawidłowo zrobione przed dotarciem na wizytę stomatologiczną, ząb zostanie tymczasowo unieruchomiony za pomocą szyny⁶. Dalsze postępowanie obejmuje również zastosowanie osłony antybiotykowej oraz sprawdzenie stanu odporności w odniesieniu do profilaktyki przeciwtężcowej, a także wizyty kontrolne³. Niezbędne leczenie stomatologiczne zależy od wielu czynników i może obejmować leczenie kanałowe zęba (tzw. endodontyczne).

Tabela 3. Przeciwwskazania do replantacji

Wybicie zęba mlecznego

Nieco odmiennie sytuacja wygląda w przypadku zęba mlecznego, co podyktowane jest obecnością zawiązków zębów stałych znajdujących się w kości. W przypadku wybicia należy pamiętać, że nie replantuje się zębów mlecznych³. Co więcej, na skutek pourazowego uszkodzenia często występują powikłania w uzębieniu stałym oraz uszkodzenia sąsiadujących tkanek miękkich. Prawidłowe działanie w tym przypadku ogranicza się do zabezpieczenia uszkodzonych tkanek. Postępowanie zostało przedstawione na rycinie 3.

Rycina 3. Pierwsza pomoc w przypadku uszkodzenia zęba mlecznego

Powikłania urazów i ich profilaktyka

Uszkodzenia pourazowe są częstą przyczyną utraty zębów stałych i mlecznych. Poza utratą zęba możliwymi powikłaniami są: obumarcie miazgi, obliteracja kanału, zmiany przywierzchołkowe, ankyloza, resorpcja powierzchniowa i resorpcja zapalna^7,8. Może również dojść do uszkodzenia przyzębia brzeżnego. Należy zwrócić szczególną uwagę na możliwe środki prewencyjne. Należą do nich ochraniacze szczęk, twarzy, kaski. W przypadku uprawiania sportów kontaktowych najlepszym rozwiązaniem są ochraniacze szczęk, które wpływają na rozłożenie energii uderzenia, zmniejszając skutki ewentualnego urazu. Mechanizm działania ochraniaczy zależy od kierunku skierowanej siły – w przypadku uderzenia frontalnego siła jest zmniejszona dzięki elastyczności szyn i rozłożeniu na większy obszar³.

Szyny ochronne dzielimy na wykonane z gumy lateksowej i chlorku poliwinylu, dostępne na rynku w trzech rozmiarach. Charakteryzuje je niski koszt. Drugi rodzaj to ochraniacze, które składają się ze sztywnej warstwy zewnętrznej i elastycznej wewnętrznej. Są one lepiej dopasowane do jamy ustnej. Trzeci rodzaj to szyny robione na indywidualne zamówienie po wykonaniu wycisku w gabinecie stomatologicznym. Cechują się znacznie lepszym dopasowaniem do uzębienia, dzięki czemu ich właściwości ochronne są bardzo dobre.

Podsumowanie

W przypadku wybicia zęba kluczowe znaczenie dla rokowania ma czas, jaki minął od urazu. Jeśli jest to mniej niż 60 minut, możliwe jest częściowe lub całkowite wygojenie włókien ozębnej. Szczególnie rekomendowane postępowanie to replantacja zęba, czyli jego ponowne umiejscowienie w zębodole.