Nieswoiste choroby zapalne jelit obejmują chorobę Leśniowskiego-Crohna (CD – Crohn’s disease) i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (UC – ulcerative colitis). Ich przewlekły charakter, przebiegający z okresami remisji i zaostrzeń, a także powikłania jelitowe i pozajelitowe, wpływają na jakość i długość życia pacjentów. Prawidłowe i wczesne rozpoznanie oraz dobór optymalnego leczenia mają znaczenie dla rokowania i poprawiają komfort życia chorych. Niniejsze opracowanie, oparte na rekomendacjach European Crohn’s and Colitis Organisation (ECCO) oraz Wytycznych Grupy Roboczej Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Gastroenterologii i Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, ma na celu przybliżenie postępowania w ciężkich rzutach nieswoistych chorób zapalnych jelit w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i w warunkach szpitalnych oddziałów ratunkowych.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest rozlanym, nieswoistym procesem zapalnym błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy¹.

Obraz kliniczny i diagnostyka

Rozpoznanie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego ustala się na podstawie łącznej interpretacji objawów klinicznych, badania przedmiotowego, endoskopowego i histopatologicznego. Pierwszym i najczęstszym objawem jest biegunka z domieszką krwi w kale, występująca u 80-100% pacjentów². Bóle brzucha dotyczą 40-80% chorych, zaś objawy pozajelitowe, takie jak spadek masy ciała, gorączka, niedokrwistość i bóle stawów – 10-60% pacjentów. Ocena ciężkości rzutu choroby ma istotne znaczenie już na początkowym etapie diagnostycznym i determinuje dalszy proces terapeutyczno-leczniczy (tab. 1 i 2). Podstawowe znaczenie mają skrupulatnie zebrany wywiad chorobowy i dokładnie przeprowadzone badanie przedmiotowe. Przydatne jest również oznaczenie szeroko dostępnych badań laboratoryjnych: morfologii krwi obwodowej, szybkości opadania krwinek czerwonych (OB) czy stężenia białka C-reaktywnego (CRP). Z odchyleń od stanu prawidłowego u pacjentów możemy zaobserwować różnego stopnia niedokrwistość, wzrost liczby leukocytów, nadpłytkowość oraz zmniejszenie stężeń sodu, potasu, żelaza i albumin w surowicy. Badaniem – co prawda niedostępnym w koszyku świadczeń lekarza POZ, jednak przydatnym w monitorowaniu aktywności choroby – jest oznaczanie stężenia kalprotektyny w kale.