Nagła utrata ostrości wzroku jest częstym powodem okulistycznym zgłaszania się pacjenta w trybie pilnym nie tylko do poradni okulistycznej, ale również na szpitalny oddział ratunkowy czy do lekarza pierwszego kontaktu. Jest to stan nagły, który budzi niepokój u pacjenta. Przyczyn pogorszenia ostrości wzroku jest wiele, ustalenie dokładnego rozpoznania jest możliwe po badaniach specjalistycznych. Nagłe zaniewidzenie może mieć charakter przejściowy lub stały. Najczęściej pogorszenie widzenia jest jednostronne i bezbolesne.

Przejściowe zaniewidzenie

Przejściowe zaniewidzenie może trwać zaledwie kilka sekund, ale też do kilku godzin, mija samoistnie. Może występować jednoocznie, ale również obuocznie. Najczęstszą przyczyną tego stanu jest niedokrwienie – mówimy wtedy o amaurosis fugax, choć często niesłusznie nazwą tą określa się przejściowe jednooczne zaniewidzenie niezależnie od przyczyny. Gdy zaniewidzenie dotyczy jednego oka, najprawdopodobniej zaburzenia ukrwienia występują na obszarze zaopatrywanym przez tętnice szyjne. Jeśli dotyczy dwojga oczu, problemem może być zaburzenie krążenia podstawno-kręgowego, które powoduje wzrokowy przejściowy atak niedokrwienny (TIA – transient ischemic attack).

Zarówno amaurosis fugax, jak i TIA zaczynają się nagle, trwają do pół godziny i mijają bez dolegliwości bólowych¹. Amaurosis fugax rozpoczyna się jako postrzeganie szarej lub czarnej zasłony. Postępuje od obwodu do centrum oka. Są to ujemne mroczki w polu widzenia wynikające z niedokrwienia. Narażone są bardziej osoby cierpiące na zaburzenia rytmu serca, hipotensję. Zaburzenia widzenia mogą wystąpić także w trakcie stosunków płciowych.

Zalecanym badaniem wykonywanym w przypadku przejściowego zaniewidzenia jednoocznego – oprócz badania dna oczu – jest badanie dopplerowskie tętnic szyjnych.

Na zaburzenia widzenia cierpią też osoby chorujące na migrenę. Objawy rozwijają się powoli w ciągu kilkunastu minut i trwają dłużej niż pół godziny. Migrena związana jest z dodatnimi fenomenami wzrokowymi, np. błyskami².

Poniżej przedstawiono najczęstsze przyczyny nagłego bezbolesnego zaniewidzenia o charakterze stałym wymagającego pilnej kontroli okulistycznej, a także jego cechy charakterystyczne.