Ginekologia

Internistyczne stany nagłe u ciężarnej – część 1

  dr hab. n. med. Mariusz Jasik  

II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

  • Obraz kliniczny stanów i chorób takich jak nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, ostry zespół wieńcowy i żylna choroba zakrzepowo-zatorowa u kobiet w ciąży
  • Diagnostyka i różnicowanie
  • Postępowanie terapeutyczne w wybranych stanach nagłych u ciężarnych


Farmakoterapia ciężarnych może niekorzystnie wpływać na stan zdrowia matki i płodu. Wpływ leków pod względem bezpieczeństwa ich stosowania w czasie ciąży określa klasyfikacja Food and Drug Administration (FDA) przedstawiona w tabeli 1.



Pod wpływem niektórych leków stosowanych w okresie okołoporodowym u płodu mogą wystąpić: nadmierna sedacja, depresja ośrodka oddechowego, hipoglikemia, krwawienia, żółtaczka, bradykardia, objawy zespołu abstynencyjnego1.

Leki najczęściej stosowane w czasie ciąży

    1. Leki przeciwbólowe
      • paracetamol – kategoria B; w Europie ok. 50% kobiet w ciąży stosowało paracetamol, u dzieci i młodzieży <17 r.ż., których matki w II trymestrze ciąży stosowały doraźnie paracetamol, występują nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi (ADHD – attention deficit hyperactivity disorder), autyzm2
      • kwas acetylosalicylowy (ASA) – kategoria C, od III trymestru – kategoria D
      • naproksen, ibuprofen – kategoria C, od III trymestru – kategoria D
      • diklofenak, ketoprofen, indometacyna – kategoria C + D
      • fenylobutazon, metamizol – kategoria D; dopuszczalne jest stosowanie pojedynczych dawek metamizolu w pierwszych 6 miesiącach ciąży, w ostatnim trymestrze ciąży lek może niekorzystnie wpływać na czynność nerek i krążenie płodu; nie należy go podawać w okresie laktacji.

Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) przed upływem 8 tygodnia ciąży zwiększa ryzyko poronienia. Potwierdzono związek wielkości dawki NLPZ z częstością wystąpienia poronień.

2. Antybiotyki – zalecane penicyliny, cefalosporyny I i II generacji, makrolidy (erytromycyna i azytromycyna) – kategoria B (klarytromycyna – kategoria C).
3. Leki hipotensyjne: leki o działaniu ośrodkowym (metylodopa) – kategoria B; α- i β-adrenolityki (labetalol [dostępny w ramach importu docelowego], metoprolol), antagoniści wapnia (nifedypina), werapamil, dihydralazyna (dostępna w ramach importu docelowego) – kategoria C; leki moczopędne (hydrochlorotiazyd) można stosować w najniższych dawkach, jeśli były przyjmowane przed ciążą – kategoria C.
4. Leki przeciwcukrzycowe: insuliny ludzkie i analogi (insulina glulizynowa, insulina glargine) – kategoria B i C.
5. Leki przeciwkrzepliwe i antyagregacyjne: heparyny drobnocząsteczkowe i niefrakcjonowane – kategoria C, antagoniści witaminy K (acenokumarol, warfaryna) w I trymestrze ciąży mogą powodować u płodu wady budowy kończyn, niedorozwój nosa, nieprawidłowości dotyczące oczu, ośrodkowego układu nerwowego, krwawienia wewnątrzczaszkowe – kategoria X; nowe doustne leki przeciwkrzepliwe (rywaroksaban, dabigatran, apiksaban, edoksaban) – brak badań, niezalecane – kategoria X.
6. Leki przeciwpadaczkowe – zalecana lamotrygina – kategoria C; fenytoina, karbamazepina – kategoria D, kwas walproinowy – kategoria X.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Leki najczęściej stosowane w czasie ciąży

Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) przed upływem 8 tygodnia ciąży zwiększa ryzyko poronienia. Potwierdzono związek wielkości dawki NLPZ z częstością wystąpienia [...]

Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży

Podwyższone wartości ciśnienia tętniczego stwierdza się u 6-10% ciężarnych. Przewlekłe nadciśnienie tętnicze jest rozpoznawane u 1-5% kobiet w tej populacji, w [...]

Zaburzenia rytmu serca u kobiet w ciąży

Do przyczyn zaburzeń rytmu serca należą:

Ostry zespół wieńcowy (OZW) u kobiet w ciąży

W 4/5 przypadków zawał serca dotyczy ściany przedniej, w 2/3 – występuje u wieloródek. Śmiertelność matki jest większa (18%), jeśli zawał [...]

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – zator tętnicy płucnej

Ciążę i poród zalicza się do czynników ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. W ciąży ryzyko zakrzepicy zwiększa się 6-krotnie, największe występuje w [...]

Podsumowanie

Stany nagłe internistyczne u kobiet występują dość często w czasie ciąży i wymagają szczególnej uwagi podczas leczenia. Terapia może niekorzystnie wpływać [...]

Do góry