Kiła
Jedna z podstawowych chorób przenoszonych drogą płciową, którą wywołuje bakteria krętek blady (Treponema pallidum). Wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na całym świecie zakażonych kiłą jest ok. 36 mln osób w wieku 15-59 lat. W Polsce w latach 2000-2010 współczynnik zapadalności na kiłę wczesną wynosił 1,95 na 100 tys. mieszkańców, w ostatnim okresie wykazuje tendencję wzrostową. Zmiany w jamie ustnej mogą być następujące:
- w kile I okresu – zmiana pierwotna (stwardnienie pierwotne) – to najczęściej pojedyncze, owalne, niebolesne owrzodzenie, o gładkich brzegach, lśniącym dnie pokrytym niewielką ilością surowiczej wydzielany oraz twardo nacieczoną podstawą. Zmianie pierwotnej towarzyszy powiększenie okolicznych węzłów chłonnych (w przypadku jamy ustnej mniej wyraźne). Owrzodzenie to może być zlokalizowane na wargach, zwłaszcza dolnej, języku lub migdałkach (ryc. 1).
Zmianę taką należy różnicować z:
- opryszczką – zmiana bolesna, początkowo pęcherzyk, brak twardego nacieku oraz częste nawroty w tym samym miejscu,
- aftami – owrzodzenie nieregularne o bardziej zapalnym charakterze, brzegi owrzodzenia nekrotyczne, silny ból, nawrotowy przebieg.
Treść surowicza sącząca się z owrzodzenia jest bardzo zakaźna. Znane są przypadki zakażenia dentystów, wówczas zmiana zlokalizowana jest na palcach rąk.
- w kile II okresu – zmiany o charakterze plam, grudek i grudek wrzodziejących umiejscowionych na łukach podniebiennych, migdałkach, policzkach, wargach oraz języku – charakterystyczna niewielka bolesność zmian. Kiła II okresu w zakresie błon śluzowych jamy ustnej powinna być różnicowana z: leukoplakią, liszajem płaskim, drożdżycą, opryszczką, aftami, zespołem Stevensa i Johnsona, pęcherzycą zwykłą, anginą Plauta i Vincenta.
- kiła późna – III okresu – zniszczenie tkanek miękkich i kości z wytworzeniem perforacji, bliznowatych zniekształceń oraz upośledzenia czynności jamy nosowo-gardłowej.[16,17]
Zakażenie HIV
U części osób w pierwszym okresie zakażenia może wystąpić ostra choroba retrowirusowa, której objawy przypominają mononukleozę zakaźną.
Stomatolog powinien zaproponować badanie w kierunku obecności przeciwciał HIV u każdego pacjenta z:
- nawracającymi drożdżycami jamy ustnej i przełyku,
- zmianami dysplastycznymi błony śluzowej jamy ustnej,
- zakażeniami HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego),
- nawracającym opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej,
- zakażeniami przenoszonymi drogą płciową manifestującymi się objawami w zakresie jamy ustnej,
- chłoniakiem Burkitta,
- mięsakiem Kaposiego, (ryc. 2)
- leukoplakią włochatą.[18,19]
(Wg rekomendacji Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS)
Piśmiennictwo
1. Nejatidanesh F, Khosravi Z, Goroohi H i wsp. Risk of Contamination of Different Areas of Dentist’s Face During Dental Practices. Int J Prev Med. 2013; 4(5):611-5
2. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dz.U. 2008 Nr 234 poz. 1570
3. Birek C. Herpesvirus-induced diseases: oral manifestations and current treatment options. J Calif Dent Assoc. 2000;28(12):911-21
4. Duszczyk E. Choroby wywołane przez wirusy Herpes [w:] Choroby zakaźne i pasożytnicze. Red. Cianciara J, Juszczyk J. Wydawnictwo Czelej. Lublin 2012,674-685
5. Grinde B. Herpesviruses: latency and reactivation - viral strategies and host response. J Oral Microbiol. 2013;25;5
6. Browning WD, McCarthy JP. A case series: herpes simplex virus as an occupational hazard. J Esthet Restor Dent. 2012;24(1):61-6
7. Siegel MA. Diagnosis and management of recurrent herpes simplex infections. J Am Dent Assoc. 2002;133(9):1245-9
8. Schädelin J1, Schilt HU, Rohner M. Preventive therapy of herpes labialis associated with trigeminal surgery. Am J Med. 1988;29;85(2A):46-8
9. Kowalik-Mikołajewska B. Zakażenia paciorkowcowe. [w:] Choroby zakaźne i pasożytnicze. Red. Cianciara J, Juszczyk J. Wydawnictwo Czelej. Lublin 2012,832-843
10. Baugh RF. IDSA guidelines on group A streptococcal pharyngitis vis-a-vis tonsillectomy recommendations. Clin Infect Dis. 2013; 56(8):1194-5
11. Bale JF Jr. Measles, mumps, rubella, and human parvovirus B19 infections and neurologic disease. Handb Clin Neurol. 2014;121:1345-53
12. White SJ1, Boldt KL, Holditch SJ i wsp. Measles, mumps, and rubella. Clin Obstet Gynecol. 2012;55(2):550-9
13. Mirand A, Henquell C, Archimbaud C i wsp. Outbreak of hand, foot and mouth disease/herpangina associated with coxsackievirus A6 and A10 infections in 2010, France: a large citywide, prospective observational study. Clin Microbiol Infect. 2012; 18(5):E110-8
14. Ruan F, Yang T, Ma H et al. Risk factors for hand, foot, and mouth disease and herpangina and the preventive effect of hand-washing. Pediatrics. 2011; 127(4):e898-904
15. Wong SS1, Yip CC, Lau SK et al. Human enterovirus 71 and hand, foot and mouth disease. Epidemiol Infect. 2010;138(8):1071-89
16. French P, Gomberg M, Janier M i wsp. IUSTI: 2008 European guideline on the managment of syphilis. Int J STD&AIDS 2009; 20:300-309
17. Chodynicka B, Serwin AB, Klepacki A. Kiła [w:] Choroby przenoszone drogą płciową. Red. Mroczkowski TF. Wydawnictwo Czelej. Lublin 2012, 149-199
18. Horban A, Podlasin R, Cholewińska G i wsp. Zasady opieki nad osobami zakażonymi HIV. Zalecenia PTN AIDS. Warszawa – Wrocław 2014
19. Patton LL. Oral lesions associated with human immunodeficiency virus disease. Dent Clin North Am. 2013;57(4):673-98