Ryc. 4. Wężownik.

Roślina macierzysta to rdest wężownik (Polygonum bistorta) (ryc. 4) z rodziny rdestowatych (Polygonaceae). Podobnie jak inne surowce garbnikowe ma działanie ściągające, może być stosowane zewnętrznie – w postaci płukanki w stanach zapalnych jamy ustnej.

• Juglandis folium – liść orzecha włoskiego

Ryc. 5. Liść orzecha włoskiego.

Roślina macierzysta to orzech włoski (Juglans regia) (ryc. 5) z rodziny orzechowatych (Juglandaceae). Należy do surowców garbnikowych, dlatego ma działanie ściągające, zaś juglon zawarty w orzechu ma działanie przeciwbakteryjne. Może być stosowany zewnętrznie do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.

• Hamamelidis folium, cortex – liść, kora oczaru

Surowiec jest pozyskiwany z oczaru wirginijskiego (Hamamelis virginiana) z rodziny oczarowatych (Hamamelidaceae). Tak jak inne surowce garbnikowe działa ściągająco, przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, uszczelnia też ściany naczyń włosowatych. Oczar może być stosowany w stanach zapalnych skóry, błon śluzowych i gardła.

Saponozydy

Surowce zawierające saponozydy działają m.in. wykrztuśnie (korzeń pierwiosnka, korzeń mydlnicy, korzeń lukrecji, liść bluszczu), uszczelniają naczynia włosowate (nasiona kasztanowca, kłącze ruszczyka), lecz w stomatologii może być wykorzystywane przeciwzapalne działanie koszyczka nagietka.[21]

• Calendulae anthodium – koszyczek nagietka

Roślina macierzysta to nagietek lekarski (Calendula offixinalis) z rodziny złożonych (Compositae). Jest to surowiec bogaty w saponozydy, lecz zawiera również flawonoidy, olejek eteryczny i inne. Związki czynne zawarte w surowcu zmniejszają przepuszczalność ścian naczyń włosowatych, łagodzą stany zapalne, przyspieszają procesy ziarninowania i tworzenia się naskórka, działają także bakteriobójczo.[21] Może być stosowany zewnętrznie, w postaci naparów.

Kiedy fitoterapia?

Stosowanie fitoterapii w przebiegu stomatopatii protetycznych powinno być zalecane przez lekarzy dentystów i może być równoczesne ze stosowaniem leków syntetycznych. Tay i wsp.[22] w swoich badaniach chcieli sprawdzić skuteczność stosowania Uncaria tomentosa (koci pazur) w terapii stomatopatii protetycznej. Badanie zostało przeprowadzone na 50 pacjentach, którzy losowo otrzymywali jeden z trzech preparatów: 2-proc. mikonazol, placebo lub żel z Uncaria tomentosa. Po tygodniu objawy stomatopatii zmniejszyły się we wszystkich grupach, terapia żelem z zawartością Uncaria tomentosa była tak samo skuteczna jak terapia 2-proc. mikonazolem.

Podobne badania, jednak z wykorzystaniem Ricinus communis, mikonazolu i nystatyny przeprowadzili Pinelli i wsp.[23] Preparaty były stosowane wśród pacjentów losowo przez 30 dni. Autorzy wykazali, że skuteczność Ricinus communis jest podobna do skuteczności mikonazolu, redukuje kliniczne objawy stomatopatii i może być stosowany jako alternatywa do terapii konwencjonalnej pacjentów stosujących protezy.

W przeglądzie naturalnych surowców stosowanych w leczeniu stomatopatii wykonanym przez Casaroto i wsp.[24] możemy znaleźć informacje o propolisie, Punica granatum, Steblus asper, Azadirachta indica, Vitis vinifera, Melalueca alternifolia. Autorzy podkreślają, że fitoterapia może być zastosowania w terapii wymienionego schorzenia, jednak dodatkowe badania są niezbędne w celu określenia mechanizmu działania przeciwgrzybiczego surowców roślinnych.

Obecnie stosowanie fitoterapii jest uważane za bezpieczne i mniej toksyczne niż stosowanie leków syntetycznych.

Alavarce i wsp.[25] wykazali skuteczność stosowania Equisetum giganteum L. w terapii stomatopatii. Wymieniony gatunek skrzypu w dużym stężeniu wykazuje działanie przeciwko Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Candida albicans; zapobiega także adhezji C. albicans do powierzchni modelu stworzonego na podobieństwo protezy, ponadto w każdym stężeniu wykazuje działanie przeciwzapalne oraz nie wykazał działania cytotoksycznego na ludzkie komórki.

Wyniki tych badań pokazują, jak skuteczne może być ziołolecznictwo, dlatego potrzebne są prace nad nowymi możliwościami wykorzystania naturalnych surowców w leczeniu stomatopatii protetycznych.