Kinesiology taping a SSŻ

Omawianą metodę leczenia stosuje się najczęściej przeciwbólowo, ale również w celu przywrócenia prawidłowej funkcji SSŻ. Zastosowanie taśm w hipermobilności SSŻ zmniejsza zakres ruchomości w stawie przez ograniczenie zwiększonego zakresu ruchu żuchwy oraz obniżenie napięcia mięśni nad- i podgnykowych.[1,16] Samo umieszczenie plastra na powierzchni skóry oddziałuje na jej receptory, dzięki czemu niweluje ból i poprawia odczucia pacjenta. Wdrożenie odpowiedniej techniki kinesiology tapingu pomaga zlikwidować lub zmniejszyć obrzęk, a także zwiększyć lub ograniczyć napięcie mięśni. Plastrowanie może być stosowane jako środek zastępczy dla farmaceutyków zwiotczających mięśnie szkieletowe w hipertonii, a zatem w polepszeniu propriocepcji i wzajemnej relacji powierzchni stawu skroniowo-żuchwowego.[5,11] W literaturze można znaleźć doniesienia opisujące uzyskanie symetrii w zakresie ruchów żuchwy po zastosowaniu kinesiology tapingu w nadmiernej ruchliwości SSŻ. Efekt taśmowania wpływa również na poprawę samooceny pacjenta poprzez przywrócenie symetrii jego twarzy.[5,8]

Inne metody rehabilitacji SSŻ

Aby móc się odnieść do efektów stosowania kinesiology tapingu, należy się zapoznać z innymi metodami stosowanymi w leczeniu schorzeń SSŻ.

Szczególne zastosowanie w leczeniu bólu ma kinezyterapia, czyli leczenie ruchem. Najczęściej stosowany jest masaż wykonywany przez specjalistę lub samodzielnie przez chorego. Pacjentowi powinno się zaprezentować istotę autoterapii, w tym automobilizacji. Odpowiednio wyedukowany przez terapeutę, świadomy pacjent powinien stosować automasaż lub autorelaksację oraz indywidualnie dostosowane ćwiczenia. Jednak skuteczność autoterapii ze względu na brak możliwości kontroli efektywności ćwiczeń wykonywanych przez chorego nie jest potwierdzona.[1,17]

Ćwiczenia służące zwiększeniu mobilności SSŻ to funkcjonalne otwieranie ust, kontrolowany ruch odwiedzenia bocznego, odwiedzenie boczne i funkcjonalne otwieranie oraz zakres ruchomości dla ruchu protruzyjnego. Wśród ćwiczeń, które mają na celu zwiększenie zakresu ruchu w stawie, wyróżnia się: ćwiczenia wspomagane, ćwiczenia czynne oraz ćwiczenia czynne z oporem. Są one stosowane w przypadku szczękościsku. Nie należy zapominać o korzystnym wpływie ćwiczeń oddechowych, które ułatwiają rozluźnienie zbyt napiętych mięśni badanego stawu.[1,4,7,18]

Terapia manualna ma na celu uzyskanie prawidłowego zakresu ruchu w stawie, obniżenie napięcia mięśniowego, działa również przeciwbólowo. Podczas prowadzenia terapii manualnej powinno się unikać powstawania trzasków oraz pojawiania się bólu. Zbyt intensywne ćwiczenia mogą uszkodzić błonę bębenkową, kosteczki słuchowe oraz więzadło krążkowo-młoteczkowe.[1]

Do zabiegów ręcznych włączają się również: rolowanie skóry (masaż żwacza, mięśni skrzydłowych przyśrodkowych i bocznych, mięśnia dwubrzuścowego, mostkowo-obojczykowo-sutkowego oraz mięśni pochyłych), bierne rozciąganie mięśni (umieszczając kilka szpatułek w jamie ustnej na wysokości zębów trzonowych), rozluźnianie mięśniowo-powięziowe (powolne rozciąganie tkanek mięśnia skroniowego i żwacza, które zmienia pozycję stawu), aktywne rozluźnianie (tu dodatkowo terapeuta stosuje ucisk). Często stosowana jest terapia punktów spustowych. Są one miejscami hiperwrażliwymi w obrębie mięśni szkieletowych, a urazy lub nadmierne przeciążenia prowadzą do ich powstania. Pojawienie się bólu w SSŻ może być spowodowane występowaniem punktów spustowych w obszarze mięśnia skroniowego, żwacza, mięśnia skrzydłowego bocznego i skrzydłowego przyśrodkowego. Technika ta wykorzystuje różne rodzaje ucisku i ruchu we wrażliwych miejscach mięśni.[1,7]

Pozytywny wpływ kąpieli słonecznych i ciepłych okładów jest doceniany od dawna. Czynniki fizykalne przyczyniają się do niwelowania bólu, poprawy funkcjonowania narządów oraz całych układów i likwidowania patologii. W Polsce stosuje się metody z zakresu fizykoterapii i balneoklimatologii. Zabiegi z zakresu termoterapii wykorzystując niskie i wysokie temperatury, działają przeciwbólowo, rozluźniają mięśnie, zwiększając tym samym zakres ruchu w stawie. Do leczenia można używać promieniowania podczerwonego i nadfioletowego. Zabieg z wykorzystaniem promieni lampy Sollux przyspiesza przemianę materii, a stosowanie odpowiednich filtrów pomaga w niwelowaniu stanów zapalnych (filtr czerwony) oraz działa przeciwbólowo (filtr niebieski). SSŻ naświetla się codziennie w seriach 8/10 zabiegów przez 15 min. Do nagrzewania stawu można zastosować także peloidy torfowe na 30 minut, uprzednio ogrzane w kąpieli wodnej o temperaturze 37°C.[4,15]

Terapia zimnem stosowana w obrębie SSŻ ogranicza powstający w nim stan zapalny. Najczęściej stosowane są woreczki z lodem, które przykłada się na skórę uprzednio zabezpieczoną kremem. Takie okłady można wykonywać nawet osiem razy dziennie przez 2-3 godziny.[15]

Do metod wymagających zastosowania prądu elektrycznego, czyli elektroterapii, zaliczamy jonoforezę. Ma ona na celu przezskórne wprowadzenie jonów leku, wykorzystując działanie prądu elektrycznego stałego, o natężeniu nie większym niż 4 mA. Można ją wykorzystywać w ostrych i przewlekłych neuralgiach, w przewlekłych stanach zapalnych oraz szczękościsku. Dzięki tej metodzie możliwe jest działanie na tkanki o słabszym ukrwieniu oraz unikanie działania ubocznego leków, które występują przy doustnym podaniu.[15]

Wśród elektroterapii najlepsze działanie przeciwbólowe przynosi zastosowanie prądów TENS. Podkreśla się również duże znaczenie laseroterapii i ultradźwięków. Przezskórna stymulacja nerwów, czyli TENS, wykorzystuje działanie prądu impulsowego o małej częstotliwości. Stosowana jest w przypadku ostrego i przewlekłego bólu okolicy stawu skroniowo-żuchwowego oraz stymulacji mięśni, co zapobiega ich osłabieniu i zanikom w przypadku odnerwienia. Skuteczność działania TENS jest jednak przez niektórych podważana.[1,2]

Przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie i przeciwbólowo działa laser biostymulacyjny. Naświetlanie kilku punktów okalających staw skroniowo-żuchwowy, a także miejsc o zwiększonej bolesności przyczynia się do poprawy zakresu ruchu. Laser skutecznie aktywizuje regenerację komórek, ale również zmniejsza obrzęki oraz przyspiesza leczenie stanów zapalnych. Wskazaniami do jego zastosowania są: ostre i przewlekłe stany bólowe, przewlekłe stany zapalne, zmniejszenie zakresu ruchu stawu, nerwobóle oraz utrudniony zrost kostny.[2,4,15]

Metodą od niedawna stosowaną w stomatologii jest magnetostymulacja. Podczas zabiegu wykorzystywane jest słabe, wolnozmienne pole magnetyczne. Przeprowadzenie terapii ma na celu regenerację i pobudzenie układu nerwowego. Na rynku w naszym kraju obecne jest urządzenie Viofor JPS. Zabieg jest nieinwazyjny, łatwy oraz bezbolesny.[15]

Funkcjonowanie SSŻ poprawiają również ultradźwięki. Stosowane fale ultradźwiękowe powodują wzrost ciepłoty tkanek, poprawiają krążenie i zapobiegają powstawaniu zrostów. Dzięki tej metodzie uzyskujemy efekt przeciwbólowy oraz zmniejszamy napięcie mięśniowe. Zabiegi możemy wykonywać codziennie, maksymalnie przez 6-12 dni. Podczas stosowania ultradźwięków możemy dodatkowo wprowadzić do organizmu lek z grupy NLPZ (fonoforeza). Warstwę leku rozprowadza się na powierzchni skóry poddanej zabiegowi. Naczynia krwionośne rozszerzając się, stają się dla niego przepuszczalne, ułatwiając penetrację w głąb tkanek.[2,15]

Większość zabiegów z zakresu fizjoterapii mimo dość niskich kosztów i korzyści terapeutycznych nie jest powszechnie stosowana podczas leczenia stomatologicznego ze względu na konieczność posiadania specjalistycznych urządzeń.[15] Problematyka nie jest stomatologom obca, jednak by uzyskać pożądane efekty leczenia, należałoby podjąć współpracę z doświadczonym fizjoterapeutą.

Podsumowanie

Ze względu na działanie przeciwbólowe, poprawę pracy mięśni i zakresu ruchu w stawie, a także pomoc w postawieniu diagnozy i skuteczności samego leczenia postępowanie fizjoterapeutyczne uznawane jest już nie tylko jako zachowawcze, ale również jako integralne leczenie stomatologiczne. Wykorzystanie kinesiology tapingu w stomatologii jest polecane ze względu na łatwość stosowania, bezinwazyjne i skuteczne działanie przeciwbólowe, brak efektów ubocznych oraz niski koszt. Chociaż w leczeniu schorzeń narządu żucia stosowanych jest wiele metod z zakresu fizjoterapii, nie potwierdzono istnienia takiej, której działanie byłoby najskuteczniejsze, dlatego też dąży się do takiego połączenia zabiegów, by uzyskać najlepszy efekt leczenia u konkretnego pacjenta.