Rozpoznanie zakażenia

Kryteria rozpoznania

Do rozpoznania zakażenia układu moczowego konieczne jest stwierdzenie bakterii w moczu oraz cech reakcji zapalnej w drogach moczowych (tab. 2).

Bakterie w moczu

Bakterie w moczu, czyli bakteriurię można wykazać:

• metodami bezpośrednimi
• hodowla bakterii z moczu
• stwierdzenie bakterii w badaniu ogólnym moczu (ewentualne barwienie metodą Grama)
• metodami pośrednimi
• stwierdzenie obecności azotynów w moczu; azotyny są produktem przemiany azotanów przez bakterie Gram(-).
  
  

Stwierdzenie bakterii w moczu nie jest wystarczającym kryterium rozpoznania objawowego ZUM. Ich obecność w moczu przy braku towarzyszącej reakcji zapalnej i objawów klinicznych określana jest jako bezobjawowa bakteriuria.

Cechy reakcji zapalnej w drogach moczowych

Dowody reakcji zapalnej w drogach moczowych dzieli się na:

• bezpośrednie, wymagające oceny osadu moczu
• stwierdzenie leukocytów (>5 leukocytów w polu widzenia świadczy o ropomoczu)
• pośrednie, niewymagające oceny osadu moczu
• oznaczenie aktywności esterazy leukocytów (esteraza pochodzi z rozpadających się leukocytów).
  
  

U dzieci z zakażeniem układu moczowego i neutropenią lub wielomoczem liczba leukocytów w polu widzenia może być mniejsza.

Szybkie testy diagnostyczne

Oznaczenia stężenia azotynów i aktywności esterazy leukocytów są wykrywane szybkimi testami paskowymi. Umożliwia to wykonanie badania w każdych warunkach, bez konieczności wysyłania próbki moczu do laboratorium. Badanie ogólne moczu z oceną osadu moczu wymaga zaplecza laboratoryjnego, ale wynik można otrzymać w ciągu kilkunastu lub kilkudziesięciu minut. Dlatego zarówno testy paskowe, jak i mikroskopowa ocena osadu moczu po wybarwieniu preparatu metodą Grama pozwalają na szybkie potwierdzenie lub wykluczenie ZUM. Wymienione metody dają wiarygodne wyniki, jeśli pobrano mocz:

• ze środkowego strumienia (metoda możliwa do zastosowania u dzieci starszych)
• techniką jałowej mikcji, będącej odpowiednikiem pobrania ze środkowego strumienia (metoda stosowana u najmłodszych dzieci, wiarygodność uzyskanych wyników jest podobna do wyników badania moczu pobranego metodą nakłucia nadłonowego).

Metody pobrania moczu

W diagnostyce zakażeń układu moczowego u dzieci największym praktycznym problemem jest właściwe pobranie moczu na posiew. Do czasu opanowania przez dziecko kontroli mikcji bardzo trudne jest pobranie moczu ze środkowego strumienia. Z kolei mocz pobrany do woreczka jest zwykle zanieczyszczony, dlatego wynik posiewu uznaje się za wiarygodny tylko wówczas, gdy mocz okazuje się jałowy.