Wstęp

Zakażenia układu moczowego (ZUM) należą do najczęstszych zakażeń bakteryjnych u dzieci. W przypadkach współistnienia wady układu moczowego mogą prowadzić do schyłkowej niewydolności nerek. Do niedawna uważano, że intensywne leczenie ZUM i operacje naprawcze dróg moczowych pozwolą zapobiec rozwojowi postępującej przewlekłej choroby nerek (PChN) i przewlekłej niewydolności nerek (PNN), dlatego opracowywano liczne zalecenia postępowania. Szczególne znaczenie przypisywano jak najwcześniejszej diagnostyce ZUM, badaniom obrazowym dróg moczowych, operacjom naprawczym w przypadku stwierdzenia wady układu moczowego oraz tzw. profilaktyce przeciwbakteryjnej.

Najczęściej spotykaną wadą układu moczowego u dzieci z ZUM, stwierdzaną u prawie 30% z nich, jest odpływ pęcherzowo-moczowodowy (OPM). Odpływ pęcherzowo-moczowodowy, szczególnie obustronny, współwystępuje z uszkodzeniem nerek opisywanym jako nefropatia odpływowa. Powszechnie uznawano, że bezpośrednią przyczyną uszkodzenia nerek są nawracające zakażenia. Dodatkowych argumentów za istnieniem takiego związku przyczynowo-skutkowego dostarczały analizy etiologii PChN i PNN u dzieci, które wskazywały, że dominującą przyczyną tych patologii są wady układu moczowego oraz schorzenia klasyfikowane jako nefropatia odpływowa. Opierając się na założeniu, że istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy odpływem pęcherzowo-moczowodowym, zakażeniem układu moczowego i uszkodzeniem nerek, przyjęto pogląd, że wczesne rozpoznanie zakażenia i leczenie wady układu moczowego zapobiegnie rozwojowi nefropatii odpływowej i przewlekłej choroby nerek. Tym samym OPM stał się modelem przedstawiającym konsekwencje ZUM u dzieci, a publikowane do niedawna zalecenia postępowania w ZUM akcentowały znaczenie dokładnej diagnostyki dolnych dróg moczowych, zabiegów naprawczych i przewlekłego leczenia profilaktycznego.

W ostatniej dekadzie nastąpiła radykalna zmiana poglądów na temat konsekwencji zakażeń układu moczowego. Rozpowszechniła się wiedza o związku między wadą dróg moczowych a pierwotnymi zaburzeniami rozwoju nerek w postaci hipodysplazji. Zmiana poglą...

Ze względu na częstość ZUM znajomość podstawowych zasad ich diagnostyki i leczenia jest konieczna w codziennej praktyce klinicznej zarówno pediatry, jak i lekarza rodzinnego. W dalszych częściach monografii przedstawiono historię badań nad ZUM, ich związek z przewlekłą chorobą nerek, epidemiologię i etiologię ZUM, definicje i charakterystykę kliniczną, współczesne poglądy na patogenezę oraz algorytmy postępowania diagnostycznego i terapii.