Każdemu choremu po urazie kręgosłupa trzeba zapewnić monitorowanie podstawowych parametrów życiowych. Ciśnienie tętnicze krwi, wiek oraz stan neurologiczny chorego są wstępnymi czynnikami rokowniczymi w bezpośrednim okresie po urazie [1], ale ich duża zmienność utrudnia jednoznaczną ocenę. Wskazuje się również na rolę hipotensji, hiperglikemii oraz współistnienia średnich lub ciężkich obrażeń mózgu w pogarszaniu rokowania [30]. Urazy kręgosłupa szyjnego powyżej kręgu C4 siedmiokrotnie zwiększają śmiertelność chorych w porównaniu z urazami na niższym poziomie [31]. Warto pamiętać, że u ponad 17% chorych po urazie rdzenia kręgowego występuje niewydolność oddechowa, wielokrotnie zwiększająca śmiertelność bezpośrednio po ich przyjęciu do szpitala [31,32]. Współistnienie hipoalbuminemii pogłębia niewydolność oddechową [32].

Z uwagi na znaczną dynamikę objawów oraz trudności w leczeniu chorych po urazach kręgosłupa wskazana jest wyważona ocena rokowania i stałe, kompleksowe monitorowanie chorego.

Podsumowanie

Pourazowe obrażenia kręgosłupa są stanami wymagającymi szczególnej uwagi personelu medycznego. Z uwagi na szeroką rozpiętość ich etiologii i morfologii wymagają skrupulatnej oceny oraz niejednokrotnie leczenia interdyscyplinarnego. Każdy chory wymaga dokładnej oceny neurologicznej pozwalającej potwierdzić lub wykluczyć uszkodzenie struktur nerwowych. Chorzy po przebytych ciężkich urazach sugerujących możliwość powikłań neurologicznych powinni być traktowani jak osoby z potencjalnym uszkodzeniem kręgosłupa do czasu wykluczenia tego rozpoznania w trakcie dalszej diagnostyki. Badaniem z wyboru jest TK, która jednak nie zawsze pozwala wykazać istniejące uszkodzenia kręgosłupa. Cechujący się większą rozdzielczością i czułością MR ułatwia uwidocznienie i ocenę uszkodzonego obszaru, w tym struktur nerwowych i tkanek miękkich. Wybór metody leczenia opiera się w dużej mierze na występowaniu ubytków neurologicznych, wynikach badań dodatkowych oraz doświadczeniu lekarza. Rokowanie, zwłaszcza u chorych z ciężkimi obrażeniami, jest bardzo niepewne z uwagi na liczne powikłania uszkodzeń rdzenia kręgowego. U chorych z mniejszymi ubytkami jest nadzieja na przywrócenie sprawności neurologicznej dzięki prawidłowemu leczeniu i rehabilitacji. Każdy chory wymaga jednak indywidualnego podejścia z uwagi na odmienność przebiegu powstałych powikłań.

Piśmiennictwo

[1] Schoenfeld AJ, Belmont PJ Jr, See AA, et al. Patient demographics, insurance status, race, and ethnicity as predictors of morbidity and mortality after spine trauma: a study using the National Trauma Data Bank. Spine J 2013 Apr 23.

[2] Duane TM, Young A, Mayglothling J, et al. CT for all or selective approach? Who really needs a cervical spine CT after blunt trauma. J Trauma Acute Care Surg 2013;74:1098-1101.

[3] Miao JL, Zhang CY, Peng Z. Characteristics and treatment of traumatic cervical disc herniation. Zhongguo Gu Shang 2012;25:817-820.

[4] Wang H, Zhang Y, Xiang Q, et al. Epidemiology of traumatic spinal fractures: experience from medical university-affiliated hospitals in Chongqing, China, 2001-2010. J Neurosurg Spine 2012;17:459-468.

[5] Liu P, Yao Y, Liu MY, et al. Spinal trauma in mainland China from 2001 to 2007: an epidemiological study based on a nationwide database. Spine (Phila Pa 1976) 20121;37:1310-1315.

[6] Fredø HL, Rizvi SA, Lied B, et al. The epidemiology of traumatic cervical spine fractures: a prospective population study from Norway. Scand J Trauma Resusc Emerg Med 2012;20:85.

[7] Kpelao E, Diop A, Beketi K, et al. Challenge of the management of severe trauma of cervical spine in sub-developed country. Neurochirurgie 2013;59:111-114.

[8] Ghobrial GM, Jallo J. Thoracolumbar spine trauma: review of the evidence. J Neurosurg Sci 2013;57:115-122.

[9] Joaquim AF, Daubs MD, Lawrence BD, et al. Retrospective evaluation of the validity of the Thoracolumbar Injury Classification System in 458 consecutively treated patients. Spine J 2013 Apr 18.

[10] Young Do Koh, Dong Jun Kim and Young Won Koh. Reliability and Validity of Thoracolumbar Injury Classification and Severity Score (TLICS). Asian Spine J 2010;4:109-117.

[11] Yoshimoto M, Yamashita T, Iwasaki S, et al. Acute cervical spinal cord injury. Masui 2012;61:953-960; discussion 960-961.

[12] Scheetz LJ. Comparison of type and severity of major injuries among undertriaged and correctly triaged older patients. J Emerg Med 2012;43:1020-1028.

 [13] Takami M, Nohda K, Sakanaka J, et al. Usefulness of full spine computed tomography in cases of high-energy trauma: a prospective study. Eur J Orthop Surg Traumatol 2013 Jul 6.

[14] Tran B, Saxe JM, Ekeh AP. Are flexion extension films necessary for cervical spine clearance in patients with neck pain after negative cervical CT scan? J Surg Res 2013 Jun 22.

[15] Sierink JC, van Lieshout WA, Beenen LF, et al. Systematic review of flexion/extension radiography of the cervical spine in trauma patients. Eur J Radiol 2013;82:974-981.

[16] McCracken B, Klineberg E, Pickard B, et al. Flexion and extension radiographic evaluation for the clearance of potential cervical spine injures in trauma patients. Eur Spine J 2013;22:1467-1473.

[17] Martin E, Prasarn M, Coyne E, et al. Inpatient radiation exposure in patients with spinal trauma. J Spinal Cord Med 2013;36:11211-7.

[18] Salgado Á, Pizones J, Sánchez-Mariscal F, et al. MRI reliability in classifying thoracolumbar fractures according to AO classification. Orthopedics 2013;36:e75-78.

[19] Pizones J, Izquierdo E, Alvarez P, et al. Impact of magnetic resonance imaging on decision making for thoracolumbar traumatic fracture diagnosis and treatment. Eur Spine J 2011;20 Suppl 3:390-396.

[20] Winklhofer S, Thekkumthala-Sommer M, Schmidt D, et al. Magnetic resonance imaging frequently changes classification of acute traumatic thoracolumbar spine injuries. Skeletal Radiol 2013;42:779-786.

[21] Lebl DR, Bono CM, Velmahos G, et al. Vertebral Artery Injury Associated With Blunt Cervical Spine Trauma: A Multivariate Regression Analysis. Spine (Phila Pa 1976) 2013;38:1352-1361.

[22] Gupta P, Kumar A, Gamangatti S. Mechanism and patterns of cervical spine fractures-dislocations in vertebral artery injury. J Craniovertebr Junction Spine 2012;3:11-15.

 [23] Abudou M, Chen X, Kong X, et al. Surgical versus non-surgical treatment for thoracolumbar burst fractures without neurological deficit. Cochrane Database Syst Rev 2013;6:CD005079.

[24] Zheng GQ, Wang Y, Tang PF et al. Early posterior spinal canal decompression and circumferential reconstruction of rotationally unstable thoracolumbar burst fractures with neurological deficit. Chin Med J (Engl) 2013;126:2343-2347.

[25] Bourassa-Moreau É, Mac-Thiong JM, Ehrmann Feldman D, et al. Complications in acute phase hospitalization of traumatic spinal cord injury: does surgical timing matter? J Trauma Acute Care Surg 2013;74:849-854.

[26] Druschel C, Schaser KD, Schwab JM. Current practice of methylprednisolone administration for acute spinal cord injury in Germany: a national survey. Spine (Phila Pa 1976) 2013;38:E669-677.

[27] Stahel PF, VanderHeiden T, Finn MA. Management strategies for acute spinal cord injury: current options and future perspectives. Curr Opin Crit Care 2012;18:651-660.

[28] Felleiter P, Müller N, Schumann F, et al. Changes in the use of the methylprednisolone protocol for traumatic spinal cord injury in Switzerland. Spine (Phila Pa 1976) 2012;37:953-956.

[29] Hadley M, Walters N, Beverly C. Introduction to the Guidelines for the Management of Acute Cervical Spine and Spinal Cord Injuries. Neurosurgery 2013 March Vol. 72 Issue:5-16.

[30] Tee J, Chan C, Fitzgerald M, et al. Early Predictors of Functional Disability Following Spine Trauma: A Level 1 Trauma Center Study: Early Predictors of Functional Disability. Spine (Phila Pa 1976) 2013 Mar 1.

[31] Daneshvar P, Roffey DM, Brikeet YA, et al. Spinal cord injuries related to cervical spine fractures in elderly patients: factors affecting mortality. Spine J 2013 Feb 28.

[32] Chen Y, Shao J, Zhu W, et al. Identification of risk factors for respiratory complications in upper cervical spinal injured patients with neurological impairment. Acta Orthop Traumatol Turc 2013;47:111-117.

Do góry