Niekiedy niezbędne jest wykonanie badania w znieczuleniu. Taką procedurę przeprowadza się u dzieci, chorych psychicznie, u pacjentów z dolegliwościami bólowymi uniemożliwiającymi badanie bez znieczulenia oraz przy wątpliwościach diagnostycznych dotyczących wysokiego ropnia odbytu.

Badanie proktologiczne ciężarnej

Badanie proktologiczne u pacjentki w ciąży można przeprowadzić bez obawy. Unika się jednak badania ciężarnej w pozycji kolankowo-łokciowej (szczególnie w III trymestrze ciąży), a rektoskopię przeprowadza się tylko wtedy, gdy jest ona niezbędna, i bez uprzedniego przygotowania (lewatyw). W pojedynczych przypadkach, kiedy oczyszczenie odbytnicy jest konieczne, przy wykonywaniu lewatyw należy zachować szczególną ostrożność.²

Praktyczne wskazówki

Poniżej przedstawiono istotne ogólne wskazówki praktyczne dotyczące badania proktologicznego:

1. Istotne jest nawiązanie dobrego kontaktu z pacjentem i zachowanie intymności podczas badania proktologicznego.

2. Większość chorób zapalnych odbytu zlokalizowana jest na tylnym obwodzie odbytu (od strony kości guzicznej).

3. Jeśli pacjent zgłasza ból w odbycie, to podczas badania palec powinien naciskać na stronę zdrową, co umożliwia bezbolesne przeprowadzenie badania.

4. W poszukiwaniu przyczyny bólu bada się „trzy piętra”, prowadząc palec od góry do dołu: najpierw bada się kość guziczną, potem pętlę mięśnia łonowo-odbytniczego, a następnie kanał odbytu. Bolesność w okolicy kości guzicznej może świadczyć o kokcygodynii, w okolicy mięśnia łonowo-odbytniczego o jego zapaleniu, a ból w kanale odbytu o szczelinie czy zapaleniu krypty odbytowej. Towarzyszący bólowi objaw chełbotania świadczy o ropniu odbytu.

5. Uszkodzenie zwieracza można zdiagnozować, polecając pacjentowi zaciśnięcie zwieraczy.

6. Podstawowym objawem zapalenia toczącego się w kanale odbytu jest wzmożone napięcie zwieraczy.

Podsumowanie

Badanie palcem per rectum jest pierwszym, niezbędnym etapem diagnostyki chorób proktologicznych, wnosi też wiele informacji w diagnostyce ostrego brzucha. Zaniechanie tej procedury u pacjenta z dolegliwościami proktologicznymi, z bólami brzucha oraz u pacjentki po porodzie siłami natury należy uznać za błąd w sztuce. Jedynym przeciwwskazaniem do badania per rectum jest brak zgody pacjenta, co należy skrupulatnie odnotować w jego dokumentacji i potwierdzić jego podpisem.

Przedruk z „Medycyny po Dyplomie” 2013;12:68-75