Ponowna hospitalizacja

Przestrzeganie zaleceń protokołu ERAS nie zwiększyło częstości ponownych hospitalizacji.

4

Zastosowanie technik fast-track i dalsze perspektywy

Początkowo zalecenia zawarte w protokole ERAS stosowano w chirurgii jelita grubego. Wyniki potwierdziły bezpieczeństwo tych procedur, zmniejszenie odsetka powikłań i skrócenie czasu pobytu chorych w szpitalu. Po odpowiednich modyfikacjach wynikających ze swoistości poszczególnych, bardziej złożonych operacji, koncepcja fast-track znalazła zastosowanie w chirurgii innych narządów. Szczególne zainteresowanie budzi chirurgia trzustki, wątroby i żołądka. Publikowane doniesienia wskazują na skuteczność i bezpieczeństwo wprowadzanych zasad postępowania wypracowanych dla chirurgii jelita grubego po dostosowaniu ich do swoistości tych grup chorych.22-26 Podobne korzyści odnotowano w chirurgii urologicznej, ortopedycznej, ginekologicznej i dziecięcej.27

Zwiększające się wymagania wynikające ze złożoności procedur chirurgicznych przeprowadzanych u chorych obciążonych dużym ryzykiem wymuszają ciągłe ulepszanie postępowania okołooperacyjnego. Metody fast-track znajdują tu zastosowanie, pozwalają bowiem na zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań, skrócenie czasu pobytu chorych w szpitalu i obniżenie kosztów opieki medycznej. Dalszy postęp jest możliwy tylko dzięki ścisłej współpracy chirurgów, anestezjologów, rehabilitantów i pielęgniarek zaangażowanych w opiekę okołooperacyjną.13

Podsumowanie

Realizacja zaleceń protokołu ERAS w opiece okołooperacyjnej skutecznie ogranicza uraz operacyjny oraz zaburzenia czynności narządów powstałe w następstwie leczenia chirurgicznego, przyspiesza też proces zdrowienia. Postępowanie okołooperacyjne jest wielokierunkowe i obejmuje przygotowanie przed przyjęciem do szpitala, przygotowanie do operacji w szpitalu, odpowiednie znieczulenie, zmniejszenie urazu operacyjnego, zwalczanie bólu, odpowiednie leczenie płynami podawanymi dożylnie, żywienie oraz intensywną rehabilitację. Każdy z elementów tego postępowania wpływa korzystnie na wyniki leczenia, najlepsze wyniki przynosi jednak połączenie wszystkich składowych.

Dotychczasowe doświadczenie uzyskane w chirurgii świadczy o bezpieczeństwie i skuteczności zasad fast-track. Chorzy leczeni zgodnie z tymi zasadami mogą spodziewać się szybszego powrotu do zdrowia i uniknięcia powikłań. Zmniejszają się też koszty leczenia szpitalnego.

Trzeba jednak przyznać, że mimo oczywistych zalet procedury fast-track wprowadzanie jej do codziennej praktyki klinicznej napotyka opór. W wielu ośrodkach nadal dominuje tradycyjny model opieki pooperacyjnej. Wdrożenie koncepcji fast-track wymaga wewnętrznych zmian organizacyjnych w szpitalu, których przeprowadzenie może być trudne.

Niezależnie od tego niektóre elementy fast-track są powszechnie wykorzystywane w większości ośrodków jako nowoczesne modyfikacje tradycyjnej opieki pooperacyjnej. Przykłady to rezygnacja z mechanicznego przygotowania jelita, rutynowego pozostawiania drenów i zgłębników, wczesne uruchamianie i powrót do żywienia doustnego. Wprowadzanie tych zmian do codziennej praktyki klinicznej jest następstwem m.in. coraz powszechniejszego stosowania technik laparoskopowych w chirurgii.28

Do góry