Badania PET
Obecność receptorów somatostatynowych w guzie można stwierdzić również metodą pozytonowej tomografii emisyjnej (PET – positron emission tomography). Znacznikami w tych badaniach są znakowane promieniotwórczym galem tzw. DOTA-peptydy: DOTATOC, DOTA-TATE, DOTANOC, które wykazują silne powinowactwo do receptorów somatostatynowych. Ze względu na wysokie koszty tych znaczników badanie z ich zastosowaniem jest rzadko wykonywane.
Tak jak DOTA-PET jest odpowiednikiem SRS, tak za pozytonowy odpowiednik badania MIBG można uznać badanie PET z zastosowaniem znakowanej 18F-dihydroksyfenyloalaniny (18F-DOPA). Jest to amina, z której powstają wszystkie endogenne katecholaminy, wychwytywana i metabolizowana przez guzy chromochłonne i przyzwojaki. Wychwyt nie występuje natomiast w zdrowych nadnerczach, co – poza wyższą rozdzielczością uzyskanych obrazów – stanowi o przewadze tej metody nad MIBG.
Zdecydowanie najczęściej wykonywanym badaniem PET jest powszechnie stosowana w diagnostyce i monitorowaniu przebiegu złośliwych nowotworów różnego pochodzenia FDG-PET z użyciem 18F-fluorodeoksyglukozy (18FDG). Znacznik jest transportowany do wnętrza komórki błonowymi kanałami dla glukozy, a następnie ulega fosforylacji. Stopień kumulacji 18FDG zależy od aktywności metabolicznej komórek guza, stąd też wzmożony wychwyt wykazują przede wszystkim szybko rosnące złośliwe zmiany nowotworowe, ale również niezłośliwe guzy endokrynne o intensywnej czynności wydzielniczej. Mogą z tego wynikać błędy diagnostyczne – opisano przypadki łagodnych guzów nadnerczy wykazujących wzmożony wychwyt 18FDG. Również guzy chromochłonne, zarówno złośliwe, jak i łagodne, ale wydzielające katecholaminy, wykazują zwiększone gromadzenie znacznika. Standaryzowany wskaźnik wychwytu (SUV – standardized uptake value) dla zdrowych nadnerczy nie przekracza 2,5. W zmianach złośliwych jest znacznie wyższy, np. dla raka kory nadnercza SUV z reguły przekracza 7, a w zmianach przerzutowych 8. Stwierdzono, że przyjęcie kryterium SUVmax = 3,1 zapewnia 98,5% czułość i 92% swoistość w odróżnianiu zmian złośliwych od łagodnych gruczolaków. Jeszcze większą czułość wykazuje łączna ocena PET i badania TK, ponieważ część zmian o wartościach SUVmax 3,1-6,5 ma charakter łagodny. Uwzględnienie więc poza intensywnością wychwytu 18FDG przez guz jego fenotypu obrazowego pozwala na uniknięcie fałszywie dodatnich rozpoznań zmiany złośliwej25.
Podsumowanie
Choć w diagnostyce guzów nadnerczy ocena czynności hormonalnej jest oczywiście niezwykle istotna, to najważniejszymi badaniami na pierwszym etapie diagnostyki są badania obrazowe. Pozwalają one na wyodrębnienie guzów o podejrzanym fenotypie obrazowym, a więc potencjalnie złośliwych, których dalsza diagnostyka i leczenie muszą odbywać się w trybie przyspieszonym. Niedopuszczalne, nawet w przypadku bardzo małych zmian, jest poprzestanie na ocenie ultrasonograficznej – do pełnej oceny guza nadnercza konieczne jest wykonanie TK z oceną jego densyjności i (w części przypadków) wyliczeniem współczynnika wypłukiwania kontrastu. U niektórych pacjentów decyzję o leczeniu operacyjnym można podjąć już na podstawie obrazu guza w TK. Pozostałe badania, takie jak: MR, badania scyntygraficzne oraz PET, mają charakter uzupełniający, a ich prawidłową interpretację bardzo ułatwia ocena łącznie z obrazami tomograficznymi.