Wprowadzenie

Cukrzyca jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych globalnie chorób przewlekłych i cywilizacyjnych. Stanowi gwałtownie narastający problem zdrowia publicznego. Ma ogromny wpływ na dobrostan społeczeństw całego świata i życie codzienne zarówno poszczególnych osób, jak i całych rodzin. Według World Health Organization (WHO) liczba osób chorujących na cukrzycę wzrosła ze 108 mln w roku 1980 (4,7% globalnej populacji) do 422 mln w roku 2014 (8,5% globalnej populacji). Szacuje się, że w 2016 r. diabetes mellitus była 7 najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. W 2017 r. odnotowano 4 mln zgonów spowodowanych przez cukrzycę, a globalne koszty związane z tą chorobą oszacowano na 727 mld dol. Jednak co druga osoba chorująca na cukrzycę nie zdaje sobie sprawy ze swojej choroby. To poważny problem współczesnej medycyny, gdyż skuteczna i terminowa kontrola jest kluczowa dla przebiegu leczenia cukrzycy i zapobiegania jej groźnym powikłaniom, do których należy cukrzycowa choroba oczu.

Epidemiologia i czynniki ryzyka rozwoju retinopatii cukrzycowej

Retinopatia cukrzycowa jest chorobą powszechnie występującą w przebiegu cukrzycy, zaliczaną do mikroangiopatii. Objawia się uszkodzeniami naczyń krwionośnych siatkówki i prowadzi od niewielkich zmian aż do ślepoty. Retinopatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną ślepoty u osób od 20 do 65 r.ż. Występuje przede wszystkim w przebiegu cukrzycy typu 1 (40% przypadków), jednak nie oszczędza również osób chorujących na cukrzycę typu 2 (20% przypadków).

Najważniejszym czynnikiem ryzyka powstania zmian w obrębie siatkówki jest czas trwania choroby. Pierwsze objawy retinopatii pojawiają się w różnym czasie zależnie od typu cukrzycy: w przypadku cukrzycy typu 1 w ciągu pierwszych 5 lat trwania choroby zwykle nie obserwuje się zmian ocznych, a w przypadku cukrzycy typu 2 zmiany na dnie oka stwierdzane są u 20% pacjentów już w momencie ustalenia rozpoznania. Jeśli choroba zostanie wykryta przed 30 r.ż., wówczas u 50% pacjentów zmiany o charakterze retinopatii rozwiną się po 10 latach od rozpoznania. Po 30 latach od ustalenia rozpoznania zmiany siatkówkowe dotyczą aż 90% osób chorujących na diabetes mellitus. Nieprawidłowo kontrolowany metabolizm także przyczynia się do zwiększenia ryzyka wystąpienia retinopatii. Skuteczna kontrola glikemii umożliwia opóźnienie rozwoju i progresji zmian, co przynosi większe korzyści u pacjentów z cukrzycą typu 1, choć powszechnie wiadomo, że właściwe wartości glikemii bywają trudne do osiągnięcia u wielu pacjentów.