Wprowadzenie

Liczne badania sugerują, że hipowitaminoza D odgrywa rolę w patogenezie wielu chorób metabolicznych zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Wiele wskazuje również na związek między niedoborem witaminy D a insulinoopornością oraz na potencjalny wpływ hipowitaminozy D na rozwój cukrzycy i jej powikłań¹. Według aktualnie obowiązujących kryteriów wyróżnia się 4 typy cukrzycy, spośród których najczęściej występują cukrzyca typu 1 i cukrzyca typu 2². Cukrzyca typu 1 jest skutkiem stopniowego autoimmunologicznego niszczenia komórek β wysepek trzustkowych, z kolei cukrzyca typu 2 to zaburzenie niejednorodne, na którego patogenezę składają się zarówno insulinooporność, jak i upośledzenie wydzielania insuliny.

Witamina D jest prowitaminą, która ulega konwersji do postaci aktywnej drogą hydroksylacji. Do celów diagnostycznych oznacza się najczęściej stężenie 25-hydroksywitaminy D (25[OH]D) w surowicy, najlepiej odzwierciedlające stan gospodarki witaminą D. Obniżenie stężenia 25(OH)D w surowicy może być spowodowane wieloma czynnikami. Obok zmniejszenia podaży czy jelitowego wchłaniania ważną rolę może odgrywać upośledzona 25-hydroksylacja witaminy D przez wątrobę, wzmożony metabolizm przy stosowaniu niektórych leków lub utrata witaminy D przez nerki³.

Wśród zespołów chorobowych z występującym niedoborem witaminy D należy wymienić m.in. stany chorobowe, w których dochodzi do zaburzeń homeostazy glukozy.

Zespół metaboliczny

Cechą zespołu metabolicznego jest zwiększona ilość tkanki tłuszczowej. Magazynowanie witaminy D w tkance tłuszczowej powoduje jej niedobór w surowicy⁴. Otyłość i upośledzona homeostaza glukozy są ze sobą ściśle powiązane.

Wiele badań wskazuje na związek między niskim stężeniem 25(OH)D a zespołem metabolicznym^5,6. W badaniach prospektywnych przeprowadzonych przez autorów z Kanady stwierdzono, że niskie stężenie witaminy D zwiększa ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego, a wzrost stężenia 25(OH)D może to ryzyko obniżyć. W badaniach autorów polskich wykazano niedobór 25(OH)D u 80,97% pacjentów z objawami zespołu metabolicznego, u 17,16% badanych stan oceniono jako hipowitaminozę, a prawidłowe stężenie stwierdzono jedynie u 1,87% badanych. Największy niedobór witaminy D występował u mężczyzn po 55 r.ż.⁷