Praca nocna

U kobiet pracujących w trybie pracy nocnej wzrasta ryzyko poronień w I trymestrze ciąży¹⁴. Udowodniono, że praca na dwóch lub więcej zmianach nocnych w tygodniu zwiększa ryzyko poronienia u ciężarnej w następnym tygodniu o blisko 1/3. Ryzyko utraty ciąży rośnie wraz z liczbą nocnych dyżurów przepracowanych w tygodniu, a także wraz z liczbą kolejnych nocnych dyżurów następujących po sobie¹⁴.

Profilaktyka

Budowa narządu rodnego

Anatomiczne odchylenia w budowie macicy, zarówno wrodzone, jak i nabyte, są powiązane z poronieniami. Szacuje się, że czynniki związane z budową macicy mogą być odpowiedzialne za 10-50% poronień. Dokładne dane wciąż jednak nie są znane³. W badaniu z 2015 roku podsumowano, że badanie ultrasonograficzne (USG) 3D jest rekomendowane w diagnostyce kobiet bez objawów klinicznych, u których podejrzewa się anomalie w budowie narządów płciowych wewnętrznych, stwierdzone podczas kontrolnego rutynowego badania u ginekologa. Wydaje się, że przy obecnej dostępności badania USG 3D jesteśmy w stanie wychwycić patologię podczas profilaktycznej wizyty u ginekologa jeszcze przed rozpoczęciem starań o zajście w ciążę³.

Zaburzenia funkcji tarczycy

Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu. Zaburzenia czynności tarczycy i zwiększone stężenie przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (aTPO – anti-thyroid peroxidase) są związane z zaburzonymi folikulogenezą, spermatogenezą, zapłodnieniem i embriogenezą³. Zaleca się rutynowe oznaczanie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH – thyroid-stimulating hormone) u wszystkich kobiet planujących ciążę¹⁵. Rekomenduje się oznaczanie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych (aTPO, a jeżeli będzie ono prawidłowe, zaleca się również badanie przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie [aTg – anti-thyroglobulin antibodies]) u kobiet planujących ciążę w następujących przypadkach:

• u pacjentek ze współwystępującymi chorobami autoimmunizacyjnymi, przede wszystkim z cukrzycą typu 1
• u pacjentek ze współwystępującym PCOS
• u kobiet z dodatnim wywiadem w kierunku chorób autoimmunizacyjnych w rodzinie
• gdy stężenie TSH wynosi >2,5 mj.m./l
• gdy wynik badania USG tarczycy sugeruje autoimmunizacyjną chorobę tarczycy
• u pacjentek z przebytym poporodowym zapaleniem tarczycy
• u pacjentek z zaburzeniami płodności
• u kobiet z dodatnim wywiadem w kierunku poronień i porodów przedwczesnych.

Suplementacja

Niedobór witaminy D jest związany w wieloma różnymi komplikacjami w położnictwie¹⁶. Dodatkowo jej deficyt ma wpływ na rozwój niedoczynności tarczycy, która może przyczynić się do wystąpienia poronień, w tym poronień nawracających. Również stężenie przeciwciał aTPO, które biorą udział w patogenezie autoimmunologicznych zapaleń tarczycy, jest skorelowane z poziomem witaminy D w organizmie matki¹⁷.

Według najnowszych wytycznych dotyczących suplementacji witaminy D i zapobiegania jej niedoborowi wskazane jest suplementowanie witaminy D przez cały rok. Dawka powinna być uzależniona od wyników badań laboratoryjnych pacjentki. Zaleca się przyjmowanie witaminy D przez cały rok w dawce 800-2000 j.m./24 h, zależnie od masy ciała pacjentki i podaży tej witaminy w diecie. U dorosłych z otyłością wymagana jest suplementacja w dawce 1600-4000 j.m./24 h lub wyższej w zależności od stopnia otyłości¹⁸.

W badaniach klinicznych wykazano, że suplementacja koenzymu Q10 oraz witaminy E powoduje znaczny spadek stężenia całkowitego testosteronu we krwi oraz wzrost poziomu estradiolu, co zdecydowanie zwiększa szansę na utrzymanie ciąży¹⁹.

N-acetylocysteina (NAC) wykazuje działanie antyapoptotyczne i antykancerogenne oraz wpływa na metabolizm fosfolipidów błon komórkowych, uwalnianie cytokin prozapalnych i aktywność proteaz. Przeciwdziała również dysfunkcji endotelium związanej z występowaniem cukrzycy, a także obniża ciśnienie krwi. Amin i wsp. porównywali skuteczność suplementacji NAC w dawce 600 mg/24 h w połączeniu z kwasem foliowym w dawce 500 µg/24 h z suplementacją samym kwasem foliowym u kobiet z nawracającymi poronieniami o nieznanej etiologii. W grupie pacjentek stosujących suplementację kombinowaną odsetek ciąż trwających do 20 tygodnia i powyżej, jak również odsetek ciąż pomyślnie zakończonych były znacząco wyższe aniżeli w grupie kobiet przyjmujących wyłącznie kwas foliowy²⁰.

Suplementacja witaminy B₃ może pomagać w prewencji poronień i wad wrodzonych, takich jak wady wrodzone kręgosłupa, serca czy nerek. U znacznej liczby przyszłych matek występuje niedobór witaminy B₃ podczas I trymestru ciąży mimo przyjmowania suplementów według standardowych zaleceń^21,22.

W grupie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 najważniejszym dla przebiegu ciąży i laktacji jest kwas dokozaheksaenowy (DHA – docosahexaenoic acid). Udowodniono naukowo jego pozytywny wpływ na: wydłużenie czasu trwania ciąży, wzrost urodzeniowej masy ciała noworodka (bez zwiększenia ryzyka makrosomii), zmniejszenie ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego oraz prawidłowy rozwój psychoruchowy dziecka w pierwszych latach życia. Odpowiednia podaż DHA w diecie matki wpływa dodatkowo na obniżenie ryzyka wystąpienia depresji poporodowej²³.

Niedobór cynku upośledza płodność poprzez zaburzenia zapłodnienia i implantacji. Suplementacja tego pierwiastka jest zalecana pacjentkom w okresie starań o zajście w ciążę, a także podczas trwania ciąży. Cynk można przyjmować w dawce około 50 mg/24 h lub można go dostarczać wraz z dietą^24,25.

Suplementacja selenu przyczynia się do obniżenia stresu oksydacyjnego oraz zwiększenia liczby antyoksydantów w płynie pęcherzykowym. Selen wspomaga płodność również w przypadku chorób autoimmunologicznych, m.in. tarczycy^25,26.

Witamina B₆ wpływa na gospodarkę hormonalną, w tym na wydzielanie progesteronu. Z tego względu może mieć bardzo duże znaczenie w utrzymaniu ciąży. Jej niedobór może prowadzić do zbyt niskiego stężenia progesteronu i zwiększonego ryzyka poronienia²⁷.

Kwas α-liponowy jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, redukuje szkodliwe działanie stresu oksydacyjnego i neutralizuje reaktywne formy tlenu. Kwas α-liponowy może znacząco się przyczynić do powodzenia implantacji zarodka, ponieważ wywiera bezpośrednio lub pośrednio działanie immunomodulujące. Ponadto ma zdolność regeneracji cząsteczek przeciwutleniaczy, które ułatwiają implantację zarodka, a także stymuluje produkcję lokalnych mediatorów przydatnych do implantacji²⁸.