• BMI ≥30 kg/m² lub
• BMI ≥27 kg/m², jeśli współistnieje przynajmniej jedna choroba związana z nieprawidłową masą ciała, np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, dyslipidemia.

Pomimo że lorkaseryna uzyskała pozytywną opinię FDA, EMEA nie wydała zgody na wprowadzenie leku do obrotu na terenie Unii Europejskiej. EMEA uznała, że bilans korzyści i ryzyka związanego z możliwością wystąpienia wad zastawkowych serca jest negatywny – taki był główny zarzut. Lorkaseryna może również zwiększać ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów, m.in. gruczolakowłókniaka i raka piersi u obu płci, nerwiaka osłonkowego, gwiaździaka i raka kolczystokomórkowego u mężczyzn. Z tego względu – według EMEA – wpływ lorkaseryny na układ krążenia i karcynogenezę u ludzi wymaga dalszych badań.²¹

Fentermina/topiramat

Kolejnym nowym lekiem zarejestrowanym w Stanach Zjednoczonych do długotrwałego wspomagania terapii otyłości jest połączenie fenterminy z topiramatem. Podobnie jak lorkaseryna lek został dopuszczony do obrotu przez FDA w 2012 r.,²² jednak dotychczas nie otrzymał pozytywnej opinii EMEA.

Wchodząca w skład preparatu fentermina od lat jest wykorzystywana w krótkotrwałym wspomaganiu leczenia otyłości. Zarejestrowana w tym wskazaniu w 1959 r. przez FDA stała się z czasem najczęściej przepisywanym lekiem wspomagającym leczenie otyłości w Stanach Zjednoczonych. Fentermina wykazuje działanie sympatykomimetyczne, pobudza wydzielanie norepinefryny w podwzgórzu. W efekcie zmniejsza łaknienie, ma przy tym mniejszy potencjał uzależniający od amfetaminy, której jest pochodną. Do krótkotrwałego wspomagania leczenia otyłości fentermina zarejestrowana jest w dawce 15 mg lub 37,5 mg.²³

Z kolei topiramat stanowi pochodną fruktopiranozy o szerokim działaniu przeciwdrgawkowym. Mechanizm jego działania jest złożony i nie w pełni poznany. Lek ten wykorzystuje się w terapii napadów drgawkowych u dzieci i dorosłych oraz w zapobieganiu napadom migreny u osób dorosłych. Badania kliniczne prowadzone w tych wskazaniach wykazały, że jednym z działań niepożądanych topiramatu jest redukcja masy ciała, co dało podstawę badaniom nad użyciem topiramatu we wspomaganiu leczenia otyłości.²³

Połączenie fenterminy z topiramatem – podobnie jak lorkaseryna – jest aktualnie zarejestrowane w Stanach Zjednoczonych jako dodatek do diety niskoenergetycznej i zwiększonej aktywności fizycznej w długotrwałym leczeniu u dorosłych z:

• BMI ≥30 kg/m² lub
• BMI ≥27 kg/m², jeśli współistnieje przynajmniej jedna choroba związana z nieprawidłową masą ciała, np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, dyslipidemia.

EMEA nie zgodziła się na dopuszczenie do obrotu połączenia fenterminy z topiramatem na terenie Unii Europejskiej. Decyzję uzasadniła tym, że nie jest znany długotrwały wpływ fenterminy na układ krążenia ani topiramatu na funkcje poznawcze i zaburzenia psychiczne, a potencjalne korzyści z takiego leczenia nie przewyższają ryzyka z nim związanego.²⁴

Perspektywy i nadzieje

Grupą leków budzącą obecnie zainteresowanie w kontekście wspomagania leczenia otyłości są inhibitory transportera sodowo-glukozowego typu 2 (SGLT2 – sodium-glucose cotransporter 2), czyli flozyny. To stosunkowo nowe leki zarejestrowane do leczenia cukrzycy typu 2. Mechanizm ich działania polega na blokowaniu aktywności kotransportera sodowo-glukozowego oraz hamowaniu wychwytu zwrotnego glukozy z przesączu pierwotnego w kanaliku bliższym nefronu, co powoduje glukozurię. Dobowa utrata glukozy z moczem wynosi od ok. 70 do stu kilkunastu gramów, co odpowiada deficytowi nawet ok. 470 kcal/ 24 h.²⁵ Działanie leku jest niezależne od insuliny. Obecnie na polskim rynku są dostępne dapagliflozyna i kanagliflozyna, a wkrótce pojawi się empagliflozyna. Do działań niepożądanych tych leków należą zwiększona częstość zakażeń układu moczowo-płciowego oraz możliwość związanego z diurezą osmotyczną odwodnienia czy obniżenia ciśnienia tętniczego. Ryzyko wystąpienia hipoglikemii jest minimalne, pod warunkiem że leki są stosowane w monoterapii.

Bezpieczeństwo i skuteczność tej grupy leków skłoniły do przeprowadzenia badań u chorych na otyłość bez cukrzycy. Kanagliflozyna w dawkach 50 mg, 100 mg i 300 mg w obserwacji 12-tygodniowej powodowała istotnie większą redukcję masy ciała niż placebo (odpowiednio –2,2%, –2,9%, –2,7% vs –1,3%) przy dobrym profilu bezpieczeństwa oraz braku wpływu na stężenie glukozy i insuliny w krążeniu.²⁶ Oczekujemy na publikację wyników niedawno zakończonego badania, w którym porównywano leczenie kanagliflozyną, fenterminą i połączeniem obu tych leków w porównaniu z placebo przez 26 tygodni.²⁷ Na razie nie dysponujemy wynikami obserwacji długoterminowych i żadna z flozyn nie jest zarejestrowana w tym wskazaniu.

Podsumowanie

Nowe leki zarejestrowane do długoterminowego wspomagania leczenia otyłości dają nadzieję na poprawę efektywności terapii tej choroby. Jednak farmakoterapia wciąż pozostaje tylko uzupełnieniem diety niskoenergetycznej oraz zwiększonej aktywności fizycznej. Dostępne preparaty skutecznie obniżają masę ciała, ale wymagają ścisłego monitorowania działań niepożądanych. Aby zwiększyć bezpieczeństwo ich stosowania, kontynuowane są badania mające na celu ocenę ryzyka i korzyści wynikających z wykorzystania tych leków w poszczególnych populacjach, m.in. u osób z chorobami układu krążenia oraz wśród osób starszych i dzieci.