Warunki skutecznej motywacji

Rozpoznanie rozmówcy – kogo mam motywować?

Objawy fizyczne, diagnoza choroby, to wszystko dotyczy żywego człowieka, którego nie można sprowadzić do roli chorego organizmu i wyrwać z kontekstu jego życia.

Dlatego tak ważną rolę stanowią informacje socjodemograficzne dotyczące:

• wieku,
• wykształcenia,
• stanu cywilnego,
• miejsca zamieszkania,
• wsparcia rodziny,
• wiedzy na temat choroby,
• sposobów formułowania oczekiwań (słowa, skróty myślowe, deficyty poznawcze),
• zaburzeń psychicznych, np. wcześniejszy epizod depresji.

Te dane stanowią istotną informację, w jakim okresie rozwoju jednostki przeżywa ona kryzys związany z chorobą, dolegliwościami. Każdy etap rozwojowy człowieka (dzieciństwo, dojrzewanie, wczesna dorosłość, późniejsza dorosłość, starość) wyznacza dynamikę rozwoju na wielu płaszczyznach: fizycznej, psychicznej i społecznej. Jej naruszenie wiąże się z utratą ważnych dla jednostki wartości, co nierzadko wywołuje poważny kryzys psychologiczny. Dlatego zrozumienie istoty funkcjonowania pacjenta pod względem fizycznym, psychicznym i socjodemograficznym może stanowić dla lekarza wskazówkę, jak w bezpieczny i korzystny dla obydwu stron sposób prowadzić rozmowę i motywować go do ewentualnych zmian zachowań.

Realne wyznaczanie celów

Cel pobudza do wysiłku, wzmaga wytrwałość, ukierunkowuje, skłania do poszukiwania rozwiązań. Jesteśmy zmotywowani tylko do zadań, które oceniamy pozytywnie, będących w zasięgu naszych możliwości, niegenerujących nadmiernego wydatku energii.

W pracy z pacjentem celem dla lekarza może być:

• chęć pomocy osobie chorej w większym zaangażowaniu w leczenie,
• chęć pomocy w przestrzeganiu zaleceń lekarskich i zmianach nawyków życiowych,
• realne uświadomienie sobie swojej roli w zaangażowaniu się pacjenta w proces jego zmian.

Poprawna komunikacja

Komunikacja lekarza z pacjentem to bardzo ważne narzędzie wzajemnego porozumienia, które stanowi podstawę procesu leczenia oraz wzajemnej współpracy. Każda wiadomość obok zawartych treści ma wymiar relacji. Oznacza to, że przy każdej rozmowie równocześnie przekazuje i odbiera się wiadomości aprobujące oraz dezaprobujące. Rozmówcy mogą nie być tego świadomi.

Dlatego podstawą poprawnej komunikacji jest wzajemne zrozumienie. Mają na nie wpływ trzy składniki:

1. uwaga, jaką mają względem siebie rozmówcy,

2. pozytywne uczucia,

3. zrozumienie wzajemnych intencji – werbalnych i niewerbalnych.

W literaturze tematu wśród kompetencji lekarza zapewniających właściwą komunikację z pacjentem wymienia się:

1. zaangażowanie emocjonalne rozumiane jako akceptacja pacjenta,

2. przestrzeganie wartości etycznych i związanych z nim reguł postępowania,

3. stworzenie przejrzystych struktur poznawczych: