Pulmonologia
Powikłania ze strony układu oddechowego związane z otyłością
Swapna Mandal, clinical research fellow1 Nicholas Hart, clinical research consultant2
Otyłość ma związek z występowaniem chorób współistniejących, takich jak nadciśnienie tętnicze i cukrzyca, a ostatnio podkreśla się także jej wpływ na układ oddechowy. Oprócz duszności wysiłkowej i zmniejszonej wydolności fizycznej może mieć negatywny wpływ na mechanikę oddychania u osób z towarzyszącymi przewlekłymi chorobami układu oddechowego – astmą i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc. Co ważniejsze, może to powodować zaburzenia oddychania w czasie snu: obturacyjny bezdech podczas snu (OSA – obstructive sleep apnoea) oraz niewydolność oddechową związaną z otyłością (ORRF – obesity-related respiratory failure).
W artykule opisano zaburzenia oddychania związane z otyłością ze szczególnym uwzględnieniem zmian mechaniki płuc i zaburzeń oddychania podczas snu mających istotne znaczenie kliniczne.
Zmiany mechaniki oddychania towarzyszące otyłości
Otyłość wywiera duży wpływ na mechanikę oddychania. Wskaźnik BMI ma bezpośredni związek ze stopniem oporu w drogach oddechowych i wysiłkiem oddechowym, a także koreluje odwrotnie proporcjonalnie z objętością płuc. Charakterystyczne jest to, że zmniejszenie czynnościowej pojemności zalegającej (FRC – functional residual capacity) i zapasowej objętości wydechowej (ERV – expiratory reserve volume) wiąże się z wczesnym zamknięciem dróg oddechowych, prowadząc do powstania pułapki powietrznej, zaburzeń wentylacji, perfuzji i następczej hipoksji. Otyłość powoduje również duże obciążenie restrykcyjne ściany klatki piersiowej, co prowadzi do zmniejszenia jej podatności. Badania prowadzone wśród otyłych pacjentów poddanych znieczuleniu wykazały bezpośredni związek pomiędzy stopniem otyłości i spadkiem FRC a podatnością statyczną płuc. Oddychanie małymi objętościami powoduje ograniczenie przepływu powietrza w fazie wydechu na skutek wczesnego zamknięcia dróg oddechowych i powstanie wewnętrznego dodatniego ciśnienia końcowowydechowego (iPEEP – intrinsic positive end-expiratory pressure), co ponownie nasila wysiłek oddechowy.
Wszystkie te zmiany nasilają się podczas snu, co jest spowodowane negatywnym wpływem na mechanikę płuc procesu adaptacyjnego zachodzącego u otyłych pacjentów po przyjęciu pozycji na wznak.3-5
Najważniejsze zagadnienia
•Zaburzenia oddychania podczas snu są częste u osób otyłych.
•Patofizjologia niewydolności oddechowej związanej z otyłością jest złożona.
•W celu potwierdzenia rozpoznania i zastosowania odpowiedniej strategii postępowania należy wykonać badania dotyczące zaburzeń snu.
