Komentarz

Przedstawione wytyczne leczenia hipertriglicerydemii Endocrine Society można w pewnym stopniu traktować jako dokument komplementarny do opublikowanych w 2011 r. przez European Society of Cardiology (ESC) i European Atherosclerosis Society (EAS) wytycznych dotyczących leczenia różnych postaci dyslipidemii.² Warto przypomnieć, że w wytycznych europejskich podkreśla się, iż dla redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego najistotniejszym celem leczenia jest zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL w surowicy.

Wytyczne Endocrine Society ogniskują się na problemie hipertriglicerydemii. Udowodniono, że wysokie stężenia triglicerydów są czynnikiem ryzyka wystąpienia zapalenia trzustki i po ich wykryciu należy wdrożyć intensywne leczenie. Mimo że w obu dokumentach nieco inaczej zdefiniowano granicę dla określenia ryzyka zapalenia trzustki i ciężkiej hipertriglicerydemii (wytyczne ESC/EAS – stężenie triglicerydów >10 mmol/l [>880 mg/dl], wytyczne Endocrine Society >11,2 mmol/l [>1000 mg/dl]), to istnieje zgodność, iż przy ciężkiej hipertriglicerydemii wskazane jest ograniczenie spożycia tłuszczów i węglowodanów prostych, abstynencja alkoholowa, a ponadto jako lek I rzutu należy stosować fibrat. W leczeniu ciężkiej hipertriglicerydemii można stosować leki z trzech grup (fibraty, niacyna, kwasy tłuszczowe omega-3) w monoterapii lub w skojarzeniu ze statyną, natomiast nie zaleca się monoterapii statyną.

Poza farmakoterapią ukierunkowaną na leczenie hipertriglicerydemii istotne znaczenie ma terapia innych chorób metabolicznych (m.in. cukrzycy), które w okresie niewyrównania powodują wzrost stężenia triglicerydów, oraz rezygnacja, o ile to możliwe, z leków, które wpływają na zwiększenie stężenia triglicerydów.

Szczególnie wysokie stężenia triglicerydów można obserwować w sytuacji nałożenia się skłonności genetycznej do hipertriglicerydemii na współistniejącą niewyrównaną cukrzycę i działanie niektórych leków. Zależności te przedstawiono na rycinie 1.

Rycina 1. Czynniki genetyczne i metaboliczne oraz leki sprzyjające hipertriglicerydemii

Bardzo ważne jest uświadomienie pacjentowi, że zmiana trybu życia – wysiłek fizyczny, dieta, rezygnacja z nadmiernego spożywania alkoholu – daje bardzo wymierne efekty. Szacuje się, że w hipertriglicerydemii wysiłek fizyczny, redukcja nadwagi, ograniczenie spożycia cukrów prostych i alkoholu mogą przynieść ponad 30% zmniejszenie stężenia triglicerydów bez stosowania leczenia hipolipemizującego. Niestety, często znacznie prostsze jest dla chorego przyjęcie jeszcze jednej tabletki dodatkowego leku niż czasochłonne ćwiczenia fizyczne oraz wyrzeczenia w zakresie diety i stylu życia. Również lekarz, szczególnie w dobie wszechogarniającej biurokracji i formalizacji pracy, mało czasu i nacisku poświęca na wyjaśnienie znaczenia działań niefarmakologicznych pacjentowi.

Wydaje się, że istnieje jeszcze duża rezerwa w zakresie terapii różnych postaci dyslipidemii zarówno w leczeniu niefarmakologicznym, jak i farmakologicznym. W umiarkowanej hipertriglicerydemii skojarzone leczenie fibratem i statyną jest zazwyczaj postępowaniem bezpiecznym, jeśli uwzględnia się możliwe interakcje lekowe, stopniowo zwiększa dawki leków oraz prowadzi zalecane kontrole kliniczne i biochemiczne.