RTG klatki piersiowej: pola płucne bez zagęszczeń ogniskowych. Kąty przeponowo-żebrowe wolne. Sylwetka serca w granicach normy.

RTG stawów biodrowych: przewężenia szpar stawów biodrowych. Poza tym widoczny na zdjęciach układ kostno-stawowy w granicach normy.

Tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy mniejszej (ryc. 2-5):

Rycina 2. Badanie jamy brzusznej metodą TK – obraz warstwy poprzecznej na poziomie wnęk nerek. Wokół aorty widoczna masa tkankowa zwężająca jej światło

Rycina 3. Badanie jamy brzusznej metodą TK – obraz warstwy w płaszczyźnie czołowej na poziomie aorty brzusznej. Wokół aorty widoczna masa tkankowa zwężająca jej światło, otaczająca w dalszym przebiegu tętnice biodrowe wspólne

Rycina 4. Badanie jamy brzusznej metodą TK – obraz warstwy w płaszczyźnie strzałkowej na poziomie aorty brzusznej. Wokół aorty widoczna masa tkankowa zwężająca jej światło, otaczająca tętnicę krezkową dolną

Rycina 5. Badanie jamy brzusznej metodą TK – obraz rekonstrukcji 3D (volume rendering). Światło aorty przewężone w odcinku między odejściem tętnic nerkowych i miejscem podziału

• Aortę brzuszną otacza masa o gęstości 34-44 j.H., wzmacniająca się niejednorodnie (55-65 j.H.), grubości do ok. 16 mm. Zmiana szerzy się od poziomu tętnic nerkowych (początkowe ich odcinki brzeżnie objęte przez zmianę) do poziomu podziału naczyń biodrowych wspólnych, obejmując odcinkowo tylną ścianę aorty i nieznacznie odsuwając te naczynia od kręgosłupa.
• W obrębie nacieku światło aorty i żyły głównej dolnej zwężone (redukcja średnicy aorty z 22 do 10 mm), żyła główna dolna uciśnięta.
• W otoczeniu zmiany dość liczne drobne węzły chłonne (do 6 mm).
• Moczowody brzeżnie stykają się z opisaną zmianą, nie są w nią wciągnięte.
• Narządy miąższowe bez zmian.
• Pojedynczy wzmacniający się pod wpływem środka cieniującego węzeł chłonny w okolicy krzywizny mniejszej żołądka, wielkości 7 mm w osi krótkiej. Pozostałe węzły chłonne jamy brzusznej drobniejsze (w krezce dość liczne).
• W sąsiedztwie naczyń biodrowych zewnętrznych po stronie lewej struktura o kształcie zbliżonym do trójkątnego, wielkości ok. 14 mm (być może węzeł chłonny).
• Pęcherz moczowy o równych obrysach. W rzucie narządu rodnego nie uwidoczniono patologicznych zmian ogniskowych.
• Zwapnienie w rzucie krążka Th9-10. W elementach kostnych nie uwidoczniono ogniskowych zmian podejrzanych o wzrost ekspansywny.
• Przepuklina rozworu przełykowego przepony (wskazana weryfikacja endoskopowa).

  Uwagi praktyczne radiologa

  1. Choroba Ormonda jest idiopatycznym procesem zapalnym charakteryzującym się rozplemem tkanki łącznej w okolicy dolnej części aorty brzusznej, w okolicy okołomiedniczkowej nerki oraz górnego odcinka moczowodu, jedno- lub obustronnie.

  2. Najczęstsze objawy:

  a. ze strony układu moczowego wskutek włóknienia dochodzi do jedno- lub obustronnego wodonercza z poszerzeniem górnego odcinka moczowodu (w 50-60% przypadków)

  b. bóle podbrzusza, rzadziej pleców

  c. zmniejszenie masy ciała, złe samopoczucie, gorączka (10%), wzrost ciśnienia tętniczego.

  3. Diagnostyka różnicowa: nacieki nowotworowe, chłoniak, zapalenie naczyń (olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic).

  4. Przy podejrzeniu włóknienia zaotrzewnowego najczęściej rozstrzygającym badaniem obrazowym jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.

2. Z czym należy różnicować stwierdzone odchylenia?

a. Skrzeplina w poszerzonej tętniakowato aorcie brzusznej zwężająca światło naczynia

b. Chłoniak z pakietami węzłowymi wypełniającymi przestrzeń zaotrzewnową

c. Wynaczynienie krwi do przestrzeni okołoaortalnej w przebiegu pękającego rozwarstwienia ściany aorty

d. Włóknienie zaotrzewnowe

e. Zapalenie ściany aorty brzusznej

Po konsultacji chirurgicznej zdecydowano o wykonaniu laparotomii zwiadowczej. Z cięcia pośrodkowego górnego otwarto jamę brzuszną. Wykonano manewr Kochera, uwalniając dwunastnicę (część zstępującą) i odsłaniając przestrzeń zaotrzewnową. Pobrano wycinek z przestrzeni zaotrzewnowej. Stwierdzono powiększony węzeł chłonny w obrębie więzadła wątrobowo-dwunastniczego. Powyższy węzeł również pobrano do badania histopatologicznego. Innych zmian patologicznych w obrębie jamy brzusznej nie stwierdzono.

Wynik badania histopatologicznego

1. Szarobrunatny fragment tkankowy ok. 0,5 cm – przestrzeń zaotrzewnowa – Lymphadenitis reactiva.

2. Fragment tkanki tłuszczowej z węzłem chłonnym do 1,5 cm – więzadło wątrobowo-dwunastnicze – Inflammatio chronica cum fibrosis.