Zapobieganie zakażeniom u dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola

Wyniki badania z randomizacją, którym objęto 281 dzieci, wykazały, że podawanie zdrowym dzieciom uczęszczającym do żłobka lub przedszkola produktu mlecznego zawierającego L. rhamnosus GG (LGG) przez 3 miesiące w okresie jesienno-zimowym zmniejszało w porównaniu z placebo ryzyko zachorowania na infekcyjne zapalenie górnych dróg oddechowych, ale nie wpływało na ryzyko biegunki infekcyjnej.²⁵ Wcześniej badacze fińscy także wykazali, że stosowanie LGG zmniejsza ryzyko wystąpienia zakażeń dróg oddechowych u dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola.²⁶ Biorąc pod uwagę wyniki obu badań, jest to niewątpliwie interwencja probiotyczna warta uwagi.

W innym badaniu podawanie dzieciom w wieku 3-6 lat uczęszczającym do przedszkola lub szkoły produktu mlecznego poddanego fermentacji zawierającego bakterie probiotyczne L. casei DN-114 001 zmniejszyło, w porównaniu z podawaniem produktów mlecznych niefermentowanych bez probiotyków, częstość występowania chorób infekcyjnych.²⁷

Kolka niemowlęca

Kolkę niemowlęcą rozpoznaje się w przypadku nadmiernego, niedającego się uspokoić krzyku u poza tym zdrowego niemowlęcia. Napadom krzyku (płaczu) mogą towarzyszyć takie objawy, jak zaczerwienienie twarzy, podkurczanie nóg, oddawanie gazów, trudności z wypróżnianiem. Kolka niemowlęca zwykle ustępuje samoistnie ok. 4.-5. m.ż. Wyniki niedawno opublikowanego badania dowodzą, że szczep probiotyczny Lactobacillus reuteri DSM 17938 (dostępny w Polsce), podawany doustnie dzieciom karmionym piersią, był bezpieczny i w porównaniu z placebo istotnie statystycznie skracał czas płaczu u niemowląt z kolką.²⁸ Aby mieć pewność co do efektu klinicznego, badanie powinno zostać powtórzone przez inny zespół badawczy. Badania takie są obecnie prowadzone w kilku ośrodkach na świecie, również w Polsce.

Nawracający ból brzucha u dzieci

Nawracający ból brzucha u dzieci jest najczęściej spowodowany zaburzeniami czynnościowymi. Dostępne metody terapeutyczne są niezadowalające, dlatego trwają poszukiwania skuteczniejszych sposobów leczenia. Niedawno opublikowana metaanaliza 3 badań z randomizacją wykazała, że stosowanie LGG u dzieci w wieku 5-17 lat z czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego związanymi z bólem brzucha w porównaniu z placebo wiązało się ze zmniejszeniem dolegliwości, zwłaszcza u dzieci z zespołem jelita drażliwego.²⁹

Nadzieje wiąże się ze stosowaniem L. reuteri DSM 17938. W badaniu z randomizacją obejmującym 60 dzieci z czynnościowym bólem brzucha rozpoznanym na podstawie Kryteriów Rzymskich III wykazano, że stosowanie tego probiotyku u dzieci w wieku szkolnym z czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego związanymi z bólem brzucha zmniejszało intensywność bólu.³⁰

Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (IBS – irritable bowel syndrome) definiowany jest jako dyskomfort lub ból brzucha, któremu towarzyszą co najmniej 2 z poniżej wymienionych objawów: (1) ustępowanie lub zmniejszanie się dolegliwości po wypróżnieniu; (2) zmiana częstotliwości wypróżnień; (3) zmiana konsystencji (wyglądu) stolca.

Zgodnie z aktualnym (2009 r.) stanowiskiem American College of Gastroenterology (ACG)³¹ stosowanie pałeczek z rodzaju Lactobacillus jest nieskuteczne w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego; stosowanie kombinacji probiotyków (zwykle obejmują one szczepy z rodzajów Bifidobacterium i Lactobacillus) łagodzi objawy chorobowe, a trend w kierunku ich łagodzenia obserwuje się w przypadku stosowania szczepów Bifidobacterium.

Zaparcie czynnościowe

Według większości zaleceń pierwszym krokiem w leczeniu zaparcia powinno być oczyszczenie jelita z zalegających mas kałowych.³² Dalsze postępowanie obejmuje modyfikację diety oraz stosowanie leków przeczyszczających, takich jak osmotycznie czynne środki przeczyszczające czy makrogole (polietylenoglikole). Niestety odległa skuteczność leczenia zaparcia nie jest zadowalająca i dlatego poszukiwane są inne metody terapii. Jak wynika z ostatnio opublikowanego przeglądu systematycznego,³³ w randomizowanych badaniach klinicznych o różnej wiarygodności metodologicznej przeprowadzonych u dorosłych wykazano skuteczność następujących szczepów probiotycznych: B. lactis DN-173 010 (w Polsce dostępny w pewnych produktach spożywczych), L. casei Shirota oraz Escherichia coli Nissle 1917 (oba niedostępne w Polsce). W badaniach przeprowadzonych u dzieci oceniano skuteczność L. casei rhamnosus (Lcr35) (skuteczny; niedostępny w Polsce), L. rhamnosus  GG (LGG) (nieskuteczny),³⁴B. lactis DN-173 010 (nieskuteczny)³⁵ oraz L. reuteri DSM 17938. Stosowanie tego ostatniego u niemowląt (średnia wieku 8 miesięcy) w dawce 10⁸ CFU przez 8 tygodni w porównaniu z placebo zwiększało liczbę stolców; nie miało natomiast wpływu na konsystencję stolca i liczbę epizodów nieukojonego płaczu.³⁶ Nieliczne dowody naukowe, którymi dysponujemy, nie są wystarczająco mocne, aby uzasadnione było rutynowe stosowanie któregokolwiek z probiotyków w leczeniu zaparcia czynnościowego.

Eradykacja Helicobacter pylori

W leczeniu zakażenia Helicobacter pylori metodą I rzutu jest tzw. potrójna terapia eradykacyjna, polegająca zwykle na stosowaniu klarytromycyny, amoksycyliny i inhibitora pompy protonowej. Z powodu narastającej oporności bakterii na antybiotyki wyniki stosowania tego schematu leczenia nie są satysfakcjonujące. U ok. 5-30% pacjentów występują objawy niepożądane leczenia eradykacyjnego. Wyniki wcześniejszej metaanalizy wskazywały, że probiotyki (jako grupa) mogą być pomocne w przezwyciężeniu tych problemów; nie dały jednak odpowiedzi na pytanie, który z probiotyków jest skuteczny.³⁷ W nowszej metaanalizie badań klinicznych z randomizacją wykonanych u dorosłych i dzieci oceniano skuteczność tylko jednego z probiotyków – S. boulardii. Wyniki dowodzą, że podawanie S. boulardii równocześnie z trójlekowym schematem leczenia w porównaniu z placebo zwiększa szansę na eradykację H. pylori i zmniejsza częstość występowania działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego (przede wszystkim biegunki).³⁸