Tendinopatia ścięgna Achillesa

Występuje szczególnie często u osób uprawiających biegi lub skoki, z częstością 52% u byłych biegaczy i 7-9% rocznie u aktywnych. Jest przewlekłym zespołem, charakteryzującym się bólem i pogrubieniem ścięgna, co znacznie ogranicza aktywność fizyczną. Ból odczuwany jest zwykle w środkowej części ścięgna. Chorzy skarżą się na uczucie dyskomfortu, często opisywanego jako sztywność, lub bólu w godzinach porannych.⁸ Pomocne w rozpoznaniu są badania obrazowe: USG w trybie power doppler oraz MRI. Nieprawidłowości uwidocznione w MRI mogą występować również u pacjentów bezobjawowych.⁶ Ostatnio jako podstawę leczenia przewlekłej tendinopatii zaleca się ćwiczenia ekscentryczne kontynuowane przez co najmniej 12 tygodni.⁶

Tendinopatia rzepkowa

Ścięgno rzepki jest nadmiernie obciążane podczas aktywności wymagającej gwałtownego wyprostowania lub zgięcia stawu kolanowego, co obserwuje się szczególnie często podczas wyskoków, u osób uprawiających koszykówkę, siatkówkę, skoki („kolano skoczka”), ale także u piłkarzy i tancerzy oraz ludzi dźwigających ciężary (powtarzające się kucanie ze znacznym obciążeniem).⁷ Podstawowym czynnikiem wywołującym tendinopatię jest przeciążenie ścięgna, istotny wpływ ma także nieprawidłowa technika ruchu, rodzaj podłoża lub sprzętu sportowego oraz czynniki wewnątrzpochodne (wady postawy i budowy stopy, upośledzona siła i elastyczność mięśni).⁷ Ból występuje w przednio-dolnej części rzepki lub tuż poniżej rzepki, nasila się podczas obciążenia stawu, zwłaszcza przy wyproście kolana. Podczas badania stwierdza się bolesność uciskową dolnego bieguna rzepki, pogrubienie ścięgna i rzadko wysięk. W badaniu USG zmiany typowe dla tendinopatii mogą być widoczne u chorych zarówno bezobjawowych, jak i z objawami klinicznymi.⁵ Z badań obserwacyjnych wynika, że jedynie trening fizyczny, szczególnie ćwiczenia ekscentryczne, ma udowodnioną skuteczność w terapii tendinopatii rzepkowej.¹⁰

Tendinopatia stożka ścięgnistego rotatorów

Jest jedną z patologii powodujących przewlekły, trwający ponad 3 miesiące ból barku. Jest to ból o niewielkim nasileniu w spoczynku, zaostrzający się przy badaniu ruchomości z oporem. Ruchomość barku jest w znacznym stopniu zachowana.¹¹ Podkreśla się skuteczność programu ćwiczeń z nadzorem i następnie w warunkach domowych, porównywalną do metod fizykoterapeutycznych lub operacyjnych.¹¹

Tendinopatia ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego

Ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego może być istotnym źródłem bólu i dysfunkcji barku, jednak zaburzenia dotyczące tego ścięgna współistnieją często z innymi patologiami barku. Dlatego chorzy z objawami tej tendinopatii powinni być dokładnie zbadani pod kątem innych dysfunkcji barku.¹² Tendinopatia może przebiegać z hipertrofią ścięgna, powodując jego uwięźnięcie i niemożność bezkolizyjnego przesuwania się w bruździe międzyguzkowej kości ramiennej, co wywołuje zablokowanie barku. Jest to stan przypominający tzw. palec zatrzaskujący ręki.

Objawem tendinopatii może być ból zlokalizowany w przedniej części barku. Nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym nie są swoiste, dlatego w diagnostyce konieczne są badania obrazowe. Jako metoda z wyboru polecany jest MRI (z kontrastem lub bez), jako alternatywne badanie tomografia komputerowa (TK) oraz badanie USG (wiarygodne głównie w przypadku zerwania lub przemieszczenia ścięgna). Złotym standardem w rozpoznaniu patologii ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego jest artroskopia.¹²

Leczenie zachowawcze powinno obejmować zmianę aktywności chorego z ograniczeniem obciążania ścięgna oraz fizykoterapię ukierunkowaną również na inne, współistniejące patologie barku. Korzystne efekty mogą przynieść wstrzyknięcia glikokortykosteroidów do stawu ramiennego lub do bruzdy międzyguzkowej kości ramiennej. Mogą być stosowane na początku leczenia lub po 6-tygodniowym cyklu fizykoterapii. W razie braku efektów co najmniej 12-tygodniowego leczenia zachowawczego można rozważać zabieg operacyjny.¹²

Tendinopatia boczna łokcia (łokieć tenisisty)

Jest to zespół bólowy związany z przeciążeniem ścięgien (mięśni prostownika nadgarstka, prostownika wspólnego palców oraz mięśnia odwracacza) oraz z nieprawidłowym gojeniem po mikrourazach. Występuje nie tylko u tenisistów, może być również wynikiem czynności wymagających znacznej siły wyprostnej nadgarstka (np. po pracy w ogrodzie, dźwiganiu ciężarów, intensywnym pisaniu). Jest jednym z najczęstszych problemów medycznych dotyczących kończyny górnej, ograniczającym codzienne czynności (uścisk ręki, chwytanie, podnoszenie, pisanie, prowadzenie samochodu). Ból występuje w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej, promieniuje do przedramienia, przy zachowanej ruchomości stawu łokciowego. Ból może być wywołany co najmniej trzema metodami: poprzez ucisk okolicy nadkłykcia bocznego, przeprost nadgarstka z oporem, uchwycenie przedmiotu przez chorego.^13,14 Coraz częściej jako metodę diagnostyczną i służącą ocenie stosowanego leczenia stosuje się USG. Podstawowym zaleceniem terapeutycznym jest ćwiczenie (obciążanie) ścięgna, zwłaszcza w programie ćwiczeń ekscentrycznych. Dla doraźnego opanowania bólu pomocne mogą być NLPZ oraz wstrzyknięcia glikokortykosteroidów, jednak efekty odległe (ponad 3 miesiące) terapii NLPZ i glikokortykosteroidami wskazują na niekorzystny wpływ tych leków na proces gojenia się ścięgna.¹⁴ Podejmuje się próby stosowania plastrów z nitrogliceryną, wstrzyknięcia hialuronianu oraz osocza bogatopłytkowego.¹⁴

Palec zatrzaskujący (zwężające zapalenie pochewki i ścięgna zginacza palca)

Palce zatrzaskujące są wynikiem przerastania i pogrubienia więzadła obrączkowatego jako elementu pochewki ścięgnistej, którego efektem jest niedostosowanie średnicy ścięgna do średnicy pochewki oraz zablokowanie ruchu ścięgna. Równocześnie opisywane są zmiany architektury włókien w ścięgnie mięśnia zginacza palców. Palce zatrzaskujące występują częściej u kobiet, częściej w wieku średnim, w ręce dominującej, w obrębie kciuka lub palca IV. Patologia powstaje zwykle w związku z nawracającym ustawieniem palców w półzgięciowej pozycji, ze znacznym obciążeniem, na przykład podczas noszenia toreb z zakupami lub teczki, długiego pisania, chwytania małych przedmiotów czy też wspinania się na skały. Objawy są zróżnicowane, od niewielkiego, miejscowego dyskomfortu podczas ruchu lub bezbolesnego kliknięcia, aż do całkowitego zablokowania palca w pozycji zgięciowej (zwłaszcza w godzinach porannych).^15,16 Podczas badania wyczuwalne jest pogrubienie ścięgna i bolesność uciskowa. Leczenie zachowawcze polega na stosowaniu wstrzyknięcia glikokortykosteroidów jako metody pierwszego wyboru (skutecznej w około 90%), zabiegów fizykoterapeutycznych oraz unieruchomienia wraz z modyfikacją codziennej aktywności. W razie długotrwałych objawów i niepowodzenia leczenia zachowawczego możliwe jest leczenie operacyjne.^15,16