6. Ziemiański Ś, Gawęcki J. Tłuszcze. W: Gawęcki J (red.): Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010;181-203.

7. Kochan Z, Karbowska J, Babicz-Zielińska E. Trans-kwasy tłuszczowe w diecie – rola w rozwoju zespołu metabolicznego. Postępy Hig Med Dosw (online) 2010;64:650-8.

8. Noel SE, Newby PK, Ordovas JM, et al. Adherence to an (n-3) fatty acid/fish intake pattern is inversely associated with metabolic syndrome among Puerto Rican adults in the Greater Boston area. J Nutr 2010;140:846-54.

9. Ramel A, Martinéz A, Kiely M, et al. Beneficial effects of long-chain n-3 fatty acids included in an energy-restricted diet on insulin resistance in overweight and obese European young adults. Diabetologia 2008;51:1261-8.

10. Lee JH, O'Keefe JH, Lavie CJ, et al. Omega-3 fatty acids for cardioprotection. Mayo Clin Proc 2008;83:324-32.

11. Mirmiran P, Hosseinopur-Niazi S, Naderi Z, et al. Association between interaction and ratio of omega-3 and omega-6 polyunsaturated fatty acid and the metabolic syndrome in adults. Nutrition 2012, doi:10.1016/j.nut.2011.11.031

12. Brostow DP, Odegaard AO, Koh WP, et al. Omega-3 fatty acids and incident type 2 diabetes: the Singapore Chinese Health Study. Am J Clin Nutr 2011;94:520-6.

13. Mozaffarian D, Ascherio A, Hu FB, et al. Interplay between different polyunsaturated fatty acids and risk of coronary heart disease in men. Circulation 2005;111:157-64.

Który lek jest najlepszym dodatkiem do wziewnych glikokortykosteroidów w astmie?

dr n. med. Tomasz Kmiecik,  dr n. med. Maciej Ciebiada
Klinika Pneumonologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Opracowano na podstawie: Ducharme FM, Lasserson TJ, Cates CJ. Addition to inhaled corticosteroids of long-acting beta2-agonists versus anti-leukotrienes for chronic asthma. Cochrane Database Syst Rev 2011;5:CD003137.

Długodziałające β₂-mimetyki (LABA) są lepsze niż leki antyleukotrienowe (LTRA) w zmniejszaniu liczby zaostrzeń wymagających leczenia systemowymi glikokortykosteroidami u chorych na astmę z odwracalnością obturacji oskrzeli, u których objawy są niedostatecznie kontrolowane na niskich dawkach glikokortykosteroidów wziewnych.

Streszczenie

Kontekst kliniczny. Występowanie objawów astmy pomimo regularnego leczenia glikokortykosteroidami wziewnymi (GKS) stanowi wyzwanie dla lekarzy. Długodziałające β₂-mimetyki (LABA) i leki antyleukotrienowe (LTRA) są dwoma metodami leczenia, które w takich przypadkach są dołączane do terapii GKS.

Cel. Porównanie skuteczności i profilu bezpieczeństwa dodania codziennie LABA lub LTRA u dzieci i dorosłych chorych na astmę, u których występują objawy astmy pomimo leczenia GKS.

Metody. Przeszukano specjalistyczny rejestr Cochrane Airways Group. Przeanalizowano wszystkie dostępne badania oraz skontaktowano się z autorami i producentami leków celem zapoznania się z innymi opublikowanymi lub niepublikowanymi badaniami klinicznymi. Do analizy włączono badania kliniczne z randomizacją (RCT) prowadzone u dorosłych i dzieci z objawami astmy, leczonymi GKS, u których dołączano długodziałające β₂-mimetyki lub lek antyleukotrienowy w stałej dawce na minimum 28 dni.

Wyniki. Do analizy włączono 17 badań z randomizacją (7032 uczestników), z czego 16 dotyczyło osób dorosłych i młodzieży (6850), a jedno dzieci w wieku od 6 do 17 lat (182). Uczestnicy cechowali się odwracalnością obturacji oskrzeli po inhalacji krótkodziałających β₂-mimetyków. Ryzyko zaostrzeń wymagających włączenia systemowych glikokortykosteroidów było niższe w połączeniu LABA i GKS w porównaniu z LTRA i GKS o 9-11% (RR 0,83, 95% CI 0,71-0,97; sześć badań, 5571 osób dorosłych). Liczba potrzebna do leczenia (NNT) LABA w porównaniu do LTRA, aby zapobiec jednemu zaostrzeniu w okresie 48 tygodni wynosiła 38 (95% CI 22-244). Wybór rodzaju LTRA nie miał istotnego wpływu na wyniki. Efekt był silniejszy w badaniach z zastosowaniem jednego urządzenia do podawania GKS i LABA w porównaniu do badań z zastosowaniem dwóch urządzeń. Dodanie do glikokortykosteroidów LABA w zestawieniu z LTRA było związane ze statystycznie większą poprawą w porównaniu z wartościami wyjściowymi kilku drugorzędnych punktów końcowych, w tym badań czynnościowych i jakości życia. Poważne działania niepożądane występowały częściej po LABA niż po LTRA, chociaż oszacowanie jest nieprecyzyjne (RR 1,35, 95% CI 1,00-1,82), a NNT, aby wywołać jedno poważne zdarzenie niepożądane po LABA w okresie 48 tygodni wynosiło 78 (95% CI 33 do nieskończoności). Ryzyko wycofania się z badania z jakiegokolwiek powodu u osób dorosłych było znacznie niższe po LABA i GKS w porównaniu do LTRA i GKS (RR 0,84, 95% CI 0,74-0,96).

Wnioski. U osób dorosłych chorych na astmę, u których objawy są niedostatecznie kontrolowane na niskich dawkach glikokortykosteroidów wziewnych (wykazujących odwracalność obturacji oskrzeli w próbie z β₂-mimetykiem) LABA jest lepszy niż LTRA w zmniejszaniu liczby zaostrzeń wymagających leczenia systemowymi glikokortykosteroidami. Różnice na korzyść LABA dotyczące wyników badań czynnościowych układu oddechowego oraz jakości życia są na ogół niewielkie. Istnieją pewne dowody na zwiększone ryzyko ciężkich działań niepożądanych u pacjentów leczonych LABA. Wyniki sugerują większą korzyść ze stosowania jednego inhalatora do inhalacji LABA i glikokortykosteroidów wziewnych. Autorzy nie byli w stanie wyciągnąć wniosków, dodanie którego leku do GKS byłoby lepsze w terapii dzieci chorych na astmę.

Komentarz

Celem leczenia astmy jest osiągnięcie i utrzymanie kontroli klinicznej. Leki przeciwastmatyczne można podzielić na leki kontrolujące i leki doraźne. Leki kontrolujące przyjmuje się codziennie, przewlekle w celu utrzymania klinicznej kontroli astmy, głównie dzięki ich działaniu przeciwzapalnemu. Do tej grupy należą glikokortykosteroidy podawane wziewnie lub ogólnoustrojowo, leki antyleukotrienowe, długodziałające β₂-mimetyki wziewne w połączeniu z glikokortykosteroidami wziewnymi, teofilina w postaci o przedłużonym uwalnianiu i przeciwciała anty-IgE. Lekami o najlepszym profilu bezpieczeństwa i skuteczności stosowanymi do kontroli astmy są glikokortykosteroidy wziewne. Stanowią one podstawę terapii astmy i powinny być stosowane u zdecydowanej większości chorych.