Ciąża u kobiet chorych na toczeń rumieniowaty układowy wiąże się ze zwiększoną częstością powikłań i śmiertelnością zarówno matki, jak i płodu. W celu zmniejszenia ryzyka niepomyślnego przebiegu ciąży należy chorą właściwie do niej przygotować, a następnie systematycznie monitorować jej rozwój.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przedstawić zagrożenia związane z antykoncepcją u chorej z toczniem rumieniowatym układowym

• rozpoznać powikłania w czasie ciąży będące następstwem tocznia rumieniowatego układowego

• wymienić leki wymagające odstawienia u chorej na toczeń rumieniowaty układowy planującej zajść w ciążę

• przedstawić strategię postępowania terapeutycznego przy zaostrzeniu tocznia rumieniowatego układowego podczas ciąży

• przedstawić strategię opieki okołoporodowej u chorej na toczeń rumieniowaty układowy

Toczeń rumieniowaty układowy (TRU) jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną charakteryzującą się zajęciem wielu narządów i obecnością w surowicy autoprzeciwciał, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, prowadzącą do zwiększonej chorobowości i śmiertelności.^1,2 Kobiety chorują nawet 12-krotnie częściej niż mężczyźni, prawie 90% z nich jest w wieku rozrodczym.^1-3 W związku z tym jednym z największych wyzwań, przed którymi staje reumatolog, jest odpowiednie przygotowanie chorej do ciąży i prowadzenie leczenia TRU w jej trakcie.¹ Ze względu na zwiększoną częstość powikłań i śmiertelność zarówno matki, jak i płodu każda ciąża u chorej na TRU jest ciążą wysokiego ryzyka.^1,4,5 Jednak zaplanowanie i właściwe prowadzenie ciąży pozwala na jej pomyślne zakończenie nawet u 80-90% chorych na TRU.^1,2,5

Wpływ TRU na płodność

Z dostępnych danych wynika, że sam TRU nie zmniejsza płodności.^2-6 Wydaje się, że obecność przeciwciał antyfosfolipidowych (aPL – antiphospholipid antibody) i wtórnego zespołu antyfosfolipidowego (APS – antiphospholipid syndrome) również nie wpływa na płodność chorych na TRU.¹ Jest ona natomiast istotnie zmniejszona u kobiet leczonych za pomocą hemodializ i dializ otrzewnowych.⁷

Niepłodność kobiet i mężczyzn chorych na TRU może być spowodowana wcześniejszym stosowaniem cyklofosfamidu.^2,5,6 Ryzyko jej wystąpienia rośnie z wiekiem chorych w chwili rozpoczęcia leczenia i podaną łączną dawką leku.^1,6 Przemijająca niepłodność u mężczyzn chorych na TRU jest natomiast wynikiem oligospermii związanej z leczeniem sulfasalazyną i metotreksatem w dużych dawkach.¹ Ustępuje ona zwykle w ciągu 2-3 miesięcy po odstawieniu leków.