W artykule, będącym kontynuacją cyklu „Altruizm to za mało”, zajmiemy się kluczowym dla profesjonalizmu lekarskiego pojęciem empatii – omówimy zarówno jej definicje oraz podłoże fizjologiczne, jak i znaczenie w procesie terapeutycznym. Wyjaśnimy też różne strategie prezentowania zachowań empatycznych oraz ich wpływ nie tylko na odczucia pacjenta, lecz także na emocje i satysfakcję zawodową samego lekarza.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

•znać definicję empatii i jej podłoże neurobiologiczne

•rozumieć przebieg procesów empatii

•rozróżniać powierzchowne i głębokie strategie okazywania empatii

•rozumieć rolę empatii we wspieraniu procesów terapeutycznych oraz w rozwijaniu zaufania pomiędzy lekarzem i pacjentem

Zarówno wartykułach dotyczących profesjonalizmu lekarskiego, jak iwcodziennych rozmowach prowadzonych przez lekarzy ipacjentów związanych zwłaściwymi standardami opieki medycznej bardzo często posługujemy się terminem „empatia”, traktując go jako coś zrozumiałego ijasnego. Wtym artykule postaramy się przybliżyć Czytelnikom pojęcie empatii, omawiając jej definicje ipodłoże neurobiologiczne, atakże wyjaśnić jej związek zwłaściwą komunikacją zpacjentem. Empatia jest często wymieniana jako jeden zatrybutów dobrego lekarza. Jak wynika zjeszcze nieopublikowanych badań przeprowadzonych przez autora tego artykułu we współpracy zCentrum Edukacji Medycznej Uniwersytetu wDundee, prawie 40% studentów medycyny, omawiając cechy profesjonalnego lekarza, wymienia (bez korzystania zjakiejkolwiek listy możliwych do wyboru opcji) empatię jako element osobowości lekarza, jego relacji zpacjentami, altruizmu lub też, co ciekawe, jako jedną znaturalnych predyspozycji. Czy więc pojęcie empatii daje się jasno iwyraźnie określić?

Definicja empatii i jej podstawy neurobiologiczne

Empatia, według „Słownika języka polskiego” PWN, to „umiejętność wczuwania się w stan wewnętrzny drugiej osoby”. Definicja taka nawet na poziomie wiedzy ogólnej, niemedycznej wydaje się znacznym uproszczeniem. Pamiętajmy, że empatia to nie tylko zdolność do rozumienia czyichś emocji, lecz także umiejętność przekazania drugiej osobie tego zrozumienia i podjęcia odpowiednich działań w celu udzielenia pomocy.

Jak się jednak okazuje, ten bardzo subiektywnie rozumiany termin można opisać z czysto neurobiologicznego punktu widzenia.1 Już wczesne prace z wykorzystaniem podstawowych metod, czyli pomiaru tętna oraz przewodnictwa skóry, wykazały, że interakcj...

Uważa się, że proces rozpoznawania cudzych emocji składa się z trzech komponentów: emocjonalnej symulacji odzwierciedlającej obserwowane zachowania innej osoby, w której biorą udział właśnie neurony lustrzane, konceptualnego „nabrania właściwej pe...