Zły stan zdrowia jamy ustnej przyszłej matki wpływa na przebieg ciąży, zwiększając ryzyko przedwczesnego porodu lub małej masy urodzeniowej dziecka. Jest także czynnikiem ryzyka rozwoju próchnicy wczesnego dzieciństwa.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać najczęstsze schorzenia jamy ustnej charakterystyczne dla ciężarnych

• przedstawić strategię postępowania stomatologicznego w okresie ciąży

• wyodrębnić grupę kobiet ciężarnych potrzebujących skierowania do lekarza dentysty

Niektóre zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie kobiety ciężarnej zwiększają ryzyko chorób jamy ustnej. Zwiększenie stężenia estrogenów odpowiada za osłabienie proliferacji i różnicowania komórek oraz keratynizacji nabłonka dziąsła, natomiast progesteronu za zmiany w mikrocyrkulacji dziąsłowej i wzrost przepuszczalności naczyń. Osłabienie bariery nabłonkowej dziąsła sprzyja zapaleniom tkanek przyzębia i większemu nasileniu odpowiedzi zapalnej. Spada także ogólna odporność organizmu na skutek osłabienia odpowiedzi limfocytów krwi obwodowej na patogeny, w tym periopatogeny, np. Prevotella intermedia, oraz zmniejszenia całkowitej liczby komórek CD4.^1-3 Według J.H. Hey-Hadaviego u blisko połowy kobiet z zapaleniem dziąseł w czasie ciąży zaostrza się proces zapalny.⁴

Zapalenie dziąseł objawia się zaczerwienieniem, obrzmieniem i skłonnością do krwawienia. Występuje nawet u 75% ciężarnych.⁵ Skutkiem nieleczonego zapalenia dziąseł jest objęcie procesem chorobowym głębiej leżących struktur przyzębia, co może doprowadzić do nieodwracalnej utraty kości wyrostka zębodołowego. Objawami klinicznymi zapalenia przyzębia są krwawienie z kieszonek dziąsłowych i ich głębokość ponad 3 mm oraz utrata przyczepu łącznotkankowego.

Guz ciążowy (granuloma gravidarum, ziarniniak ropotwórczy) najczęściej jest zlokalizowany na dziąśle w szczęce w miejscach zapalenia i akumulacji płytki nazębnej. Ma postać płaskiej lub wypukłej, dobrze odgraniczonej zmiany o zabarwieniu od różowego do ciemnoczerwonego. Pojawia się w drugim trymestrze, rozrasta aż do czasu porodu, po którym zwykle ulega inwolucji. Może być przyczyną krwawienia podczas jedzenia lub szczotkowania zębów i wpływać niekorzystnie na ustawienie zębów. Gdy powoduje dyskomfort, może wymagać interwencji chirurgicznej. Należy jednak poinformować pacjentkę, że zmiana usunięta chirurgicznie w okresie ciąży może nawrócić.

W czasie ciąży zmieniają się również ilość i właściwości śliny, która jest ważnym czynnikiem warunkującym utrzymanie zdrowia jamy ustnej. Zmniejszają się zdolności buforowe śliny, pH oraz zawartość związków mineralnych, co predysponuje do patologi...