W kolejnym artykule dotyczącym profesjonalnego posługiwania się kompetencjami społecznymi zapoznamy Czytelników z przyczynami i objawami symulacji oraz dysymulacji prezentowanych przez pacjentów, w tym również ze zjawiskiem świadomego fałszowania przekazu o dolegliwościach bólowych. Omówimy ponadto pojmowaną szerzej problematykę kłamstwa pojawiającego się w procesie komunikacji między lekarzem a pacjentem.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• znać najczęstsze przyczyny kłamstwa pojawiającego się w komunikacji pacjenta z lekarzem

• znać komunikaty niewerbalne towarzyszące kłamstwu, symulacji i dysymulacji

• rozumieć przyczyny ukrywania oraz nadmiernego okazywania dolegliwości bólowych

• rozwinąć umiejętność refleksji i samooceny podejścia do weryfikacji dolegliwości bólowych pacjentów

W artykule „Komunikacja niewerbalna w relacji lekarz – pacjent” omówiliśmy podstawowe zagadnienia związane z komunikacją między lekarzem a pacjentem. Główny nacisk położyliśmy na to, że pacjenci nie tylko słuchają słów lekarza, lecz także bacznie obserwują jego zachowania i przypisują im niekiedy nadmierne − lub nawet błędne − znaczenie. Naszym celem było zwrócenie uwagi Czytelników na świadome kontrolowanie przekazu niewerbalnego kierowanego do pacjenta. W niniejszym artykule nadal będziemy się odnosić do komunikacji niewerbalnej, ale skoncentrujemy się na znaczeniu umiejętności odczytywania przez lekarzy pełni przekazu płynącego od pacjentów, którego znaczna część wyrażana jest w sposób inny niż za pomocą słów.

Zaufanie a kłamstwo w relacji pacjent − lekarz

Zaufanie jest nie tylko jednym z kluczowych warunków utrzymania prawidłowej relacji lekarza z pacjentem, lecz także podstawowym elementem nowoczesnych definicji profesjonalizmu. Według nich profesjonalizm to zespół wartości, zachowań i wzajemnych relacji, które stanowią podstawę zaufania, jakim społeczeństwo obdarza lekarzy.¹ Jeżeli pacjent darzy lekarza dużym zaufaniem, to przestrzega zaleceń terapeutycznych czy kontynuuje terapię, co bezpośrednio przekłada się na efekty leczenia.² Poważnym zagrożeniem dla utrzymania takiego zaufania jest kłamstwo. Według Eckmana kłamstwo konstytuuje fakt, że „okłamujący intencjonalnie wprowadza w błąd drugą osobę”. Wprowadzanie w błąd nie musi jednak oznaczać przekazywania nieprawdziwych informacji, czasami przyjmuje ono formę zatajania pewnych wiadomości.³

Kłamstwo, jakkolwiek niekorzystne dla utrzymania dobrego kontaktu, jest powszechne w relacjach pacjentów z lekarzami. Kłamstwo ze strony lekarza może na przykład polegać na przekazywaniu niepełnych informacji. Jak wskazują Palmieri i Stern, lekarz...